03 Regiobeelden

De uitdagingen voor Drenthe zijn groot en complex. De gezondheid van inwoners verslechtert op veel vlakken en gezondheidsverschillen nemen toe. Ook hier stijgt de zorgvraag terwijl er sprake is van nijpende en toenemende personeelstekorten.

Het is noodzakelijk om te transformeren en vanuit een fundamenteel ander perspectief te acteren. Nu ligt de focus te veel op ziekte en zorg. We moeten toewerken naar het versterken van gezondheid, veerkracht en zelf- en samenredzaamheid van inwoners. Dat betekent dat oplossingen niet alleen in de de zorg en ondersteuning liggen. Het is een brede maatschappelijke opgave. Er is veel gezondheidswinst te behalen in de sociale leefomgeving en achterliggende maatschappelijke problemen zoals bestaanszekerheid, kansengelijkheid in het onderwijs en goede huisvesting. Veranderingen die alleen kunnen worden bereikt door domeinoverstijgende samenwerking.

Meer zelf- en samenredzaamheid vraagt om een sterke sociale basis en veerkrachtige gemeenschappen. Ook technologische ontwikkelingen en ‘out-of-the-box’ oplossingen zijn nodig. 

Binnen de provincie Groningen zijn verschillen relatief groot. Ook tussen de gemeentes waar we als Tintengroep werkzaam zijn. In een aantal gemeentes is de gezondheid door een stapeling van oorzaken minder goed dan de rest van Nederland. Een bevolking met steeds meer ouderen en minder jongeren. Veel inwoners met een lage sociaal-economische status, problemen op het gebied van inkomen, schulden en armoede. We zien een sterk verband tussen de sociaal-economische status van inwoners en het aantal gezonde jaren dat ze mogen verwachten. Armoede wordt vaak van generatie op generatie doorgegeven, met negatieve effecten op de gezondheid en levensverwachting van jongs af aan. Laaggeletterdheid en beperkte digitale vaardigheden maken dat een aanzienlijk deel van de inwoners slecht bereikt wordt door gezondheidsinformatie en daardoor hun gezondheidspotentieel niet voluit weet te benutten.

Het effect van de aardbevingen en vooral van de trage en bureaucratische aanpak van schadeherstel en versterking heeft een grote impact op inwoners van de regio. Ook met de mentale gezondheid van veel inwoners gaat het niet goed. Voor jongeren is dat vaak een gevolg van Covid, waardoor ze in de cruciale periode voor hun ontwikkeling sterk op zichzelf werden teruggeworpen. Voor oudere leeftijdsgroepen zien we vaak eenzaamheid die leidt tot minder mentale veerkracht. Voor de groep die in de productieve levensfase zit, is het belastend om op alle fronten aan de eisen en verwachtingen van de samenleving te voldoen: loopbaan, gezin, eigen ontwikkeling, zorgen voor elkaar. Zeker voor kwetsbare groepen inwoners heeft de opeenvolging van crises een sterk negatief effect op bestaanszekerheid, zelfredzaamheid en mentale gezondheid. Covid, gaswinning, inflatie, energiearmoede, wooncrisis. De lijst is lang. Vooral de stapeling en opeenvolging van klappen die mensen op moeten zien te vangen leiden tot negatieve gezondheidseffecten en vervolgens tot een stijgende zorgvraag, die binnen de zorg niet op te vangen is.

En wat nu al moeilijk lukt, wordt in de toekomst onmogelijk door gebrek aan personeel, veel minder potentiële mantelzorgers en vrijwilligers. Dit vraagt om versterken van de zelfredzaamheid van de inwoners en beter afstemmen van de formele en informele zorg. Het is daarom nodig een ombuiging van zorg naar gezondheid te maken.

Het regiobeeld van Friesland komt op hoofdthema’s overeen met dat van de andere regio’s. Of zoals dit in het regiobeeld wordt verwoord: “Friesland heeft te maken met een toenemende zorgvraag als gevolg van dubbele vergrijzing, een toenemend aantal chronisch zieken en een hoger aandeel kwetsbare inwoners, terwijl de arbeidsmarkt krimpt”. In het regiobeeld zijn een aantal inzichten opgenomen. We noemen hier een aantal, die een directe connectie hebben met het sociaal werk.

• In Friesland liggen inkomens lager dan landelijk.
• Steeds meer inwoners voelen zich eenzaam.
• Jongeren ervaren de meeste stress.
• Inwoners van Friesland scoren vaker negatief op leefstijlindicatoren.
• 13 % van de inwoners is laaggeletterd.
• Er is een afname van mantelzorgers, terwijl de behoefte hieraan door de dubbele vergrijzing sterk toeneemt.
• Arbeidsmarkttekort bij huisartsen, specialistische zorg, GGZ.
• In Friesland wordt relatief veel gebruik gemaakt van thuiszorg. 

In onderstaande visual worden de belangrijkste aspecten van het regiobeeld weergegeven. 

Ook deze regio kent een eigen beeld. De belangrijkste knelpunten zijn:

• Er is nog te weinig aandacht voor preventie en het bevorderen van gezondheid. Hierbij is specifiek aandacht nodig voor jeugd.
• Het mentaal welbevinden van inwoners neemt af en de toegang tot ggz is beperkter dan in andere regio’s. Dit vraagt om een aanpak in samenwerking met verschillende domeinen.
• De demografische druk in de regio neemt meer toe dan in de rest van Nederland, waardoor ook ouderdoms-gerelateerde aandoeningen meer zullen toenemen. De vanzelfsprekendheid van het huidige aanbod van zorg en wonen voor ouderen zal niet blijven en vraagt daarom om een nieuwe aanpak.
• Inwoners in een kwetsbare positie, zoals mensen die moeite hebben om rond te komen, migranten en mensen met minder gezondheidsvaardigheden, kunnen de weg naar de zorg niet altijd tijdig of op een goede manier vinden. Daarnaast hangt een kwetsbare positie vaak samen met relatief groot zorggebruik.
• De druk op de arbeidsmarkt in de zorg- en welzijnssector zal toenemen. Op dit moment wordt al een hoge werkdruk ervaren.