02 Sociale verandering in de samenleving

Wat zien we?
In 2023 bleef ondermijning een prominent probleem. Ondermijning verwijst naar de situatie waarbij criminele activiteiten zich vermengen met legale structuren en instellingen, waardoor het fundament van de samenleving wordt aangetast. Het werkgebied van Tintengroep heeft een aantal kenmerken die het risico op ondermijning vergroten. De geografische ligging, ruimte en anonimiteit, economische kwetsbaarheid, doorvoerroute voor drugshandel en gebrek aan meldingsbereidheid zijn hier belangrijke factoren in. 

Wat hebben we gedaan?
In 2023 verscheen het rapport ‘Ondermijning in het Ommeland’ over de gemeentelijke aanpak van ondermijning in negen Groningse gemeenten. In de meeste van deze gemeenten zijn ook organisaties van Tintengroep actief en merken onze medewerkers in meerdere of mindere mate iets van deze ondermijningspraktijken in hun werkgebied. Dat riep de vraag op of hier voor Tintengroep een rol is weggelegd. We zijn gestart verkennende gesprekken met deskundigen over een mogelijk rol voor sociaal werk ten aanzien van deze problematiek.

Wat zie we?
Het toenemend gebrek aan vertrouwen in de overheid wordt al enige tijd waargenomen. Mensen hebben het gevoel dat de overheid niet adequaat reageert op hun behoeften of problemen en voelen zich daardoor niet begrepen, gehoord en gezien. Dit straalt ook af op instituties als de media, de rechtspraak en uitvoeringsorganisaties. Zo raakt de gebrekkige afhandeling van de aardbevingsschade veel inwoners uit de gemeentes waar we werkzaam zijn.

Wat doen we?
Tintengroep voert een groot deel van haar werkzaamheden uit in de Veenkoloniën. Een regio die op basis van de historie van het gebied vaak al meer scepsis heeft ten aanzien van instituties. Een van de gevolgen hiervan is dat mensen minder gebruik maken van regelingen en voorzieningen waar ze recht op hebben en die in hun voordeel zijn. We zijn ons hier bewust van in zowel de uitvoering van ons werk als in onze rol van strategisch partner van de gemeente. Als Tintengroep hebben we onszelf de vraag gesteld of we als sociaal werk een rol hebben in het verminderen van maatschappelijk onbehagen. Een vraag die we niet zelf willen beantwoorden. We hebben daarom begin 2023 wetenschappers van de Thorbecke Academie en de RUG hier voor ons onderzoek naar te doen. Naar verwachting zal de uitkomst daarvan medio 2024 bekend zijn. 

Wat zien we?
Er is een groeiende nadruk op betrekken van het maatschappelijk middelveld en bevorderen van burgerparticipatie bij het uitvoeren van het sociaal beleid. Op de directe leefomgeving, het eigen netwerk en de informele infrastructuur van de gemeenschap wordt een groter beroep gedaan. De kracht van de samenleving wordt een belangrijke pijler onder het betaalbaar en uitvoerbaar houden van een vitale samenleving.

Wat hebben we gedaan?
Onze buurtwerkers spelen een belangrijke rol als het gaat om bevorderen van sociale cohesie in buurten en wijken, bieden van ondersteuning op maat bij de realisatie van bewonersinitiatieven en organiseren van informele zorg. Via VIP!’s worden mensen met een ondersteuningsvraag in contact gebracht met inwoners die graag iets voor een ander willen betekenen.

Wat zien we?
We constateren een toenemende ongelijkheid tussen mensen. Zowel als we ons werkgebied afzetten tegen de rest van Nederland, als tussen inwoners onderling. Mensen met kansen en mensen met minder kansen, met toegang tot voorzieningen en regelingen en mensen die vaak achter het net vissen. Mensen voor wie een goede start in het leven een vanzelfsprekendheid is en mensen voor wie het van generatie op generatie moeite kost om de eindjes aan elkaar te knopen. 

Wat doen we?
Het sociaal werk speelt een cruciale rol bij het adresseren van deze uitdagingen door het bieden van ondersteuning, empowerment en het bevorderen van sociale rechtvaardigheid en gelijkheid voor mensen.  We denken daarbij aan verschillende facetten van ongelijkheid: 
- Economische ongelijkheid; beperking in kansen op werk en inkomen. Dit vertaalt zich in de uitdaging van sociaal werkers om mensen te ondersteunen die worstelen met armoede, werkloosheid en schulden.
- Toegang tot voorzieningen; in dunbevolkte gebieden zijn voorzieningen vaak beperkter en minder goed bereikbaar met bv. openbaar vervoer. Het hebben van minder financiële armslag speelt hier ook een rol in.  

Wat zien we?
Vergrijzing en ontgroening zijn fenomenen die zich voordoen in veel landelijke gebieden, zo ook in ons werkgebied. Deze demografische veranderingen leiden tot uitdagingen zoals de toenemende zorgvraag, veranderende arbeidsmarkt, toenemend beroep op mantelzorg. Dit vraagt om extra aandacht van het sociaal werk om een inclusieve, veerkrachtige samenleving te bevorderen.  

Wat doen we?
Een vitale samenleving vormt een belangrijke basis voor leefbaarheid. Als Tintengroep hebben we de overtuiging dat mensen graag hun steentje bijdragen en willen deelnemen aan de samenleving en dat activering dit kan ondersteunen. Het vinden, binden en boeien van vrijwilligers, het bieden van ondersteuning aan mantelzorgers en het mee vormgeven van bewonersinitiatieven zijn belangrijke bouwstenen om ook in een gebied waarin door demografische ontwikkelingen de samenstelling verandert, de leefbaarheid te borgen. 

Wat zien we? 
Online producten en dagelijkse boodschappen bestellen, online bankieren, een tikkie sturen en je mening geven op X zijn voor veel mensen onderdeel van hun dagelijks leven. Dit heeft de toegankelijkheid van diensten vergroot en het mogelijk gemaakt sneller en anders te reageren. Er is echter ook een groep mensen die moeite hebben om bij te blijven met de digitale ontwikkelingen van deze tijd. Dit wordt vaak aangeduid als de "digitale kloof" en omvat verschillende demografische groepen waaronder ouderen, mensen met een lager inkomen, mensen met een beperkte opleiding en mensen met een beperking.

Wat doen we?
Beperkte digitale toegankelijkheid kan mensen belemmeren is sociaal functioneren, het gebruik maken van voorzieningen en het vinden van de juiste ondersteuning. Dit betekent voor ons dat we oog hebben voor deze factoren. We benaderen inwoners niet alleen via social media maar zijn ook aanwezig in de leefomgeving en spreken mensen aan. Vanuit ons informatie- en advieswerk en schuldhulpverlening zijn we extra bewust dat digitale toegankelijkheid niet voor iedereen vanzelfsprekend is. En we houden er rekening mee dat mensen die laaggeletterd zijn verminderde toegang hebben tot online informatie. 

Een Japanse delegatie van tien onderzoekers heeft, in opdracht van het Ministerie voor Gezondheidszorg van Japan, Sociaal Werk De Kear bezocht. Centrale vraag was hoe vanuit de Nederlandse ervaringen en expertise de positie van wijkondersteuningscoördinator in het Japanse zorgsysteem kan worden ingericht.

Kennisinstituut De Leyden Academy heeft Sociaal Werk De Kear gevraagd om de Japanse delegatie te ontvangen vanwege haar expertise in het integraal samenwerken met en het verbinden van verschillende disciplines in de wijk én haar kennis over en ervaring met het concept Positieve Gezondheid.

Samen met de netwerkpartners van Sociaal Werk De Kear, de gemeente Fryske Marren, de GGD, de huisarts en thuiszorg Hof en Hiem is er op de locaties wijkcentrum de Steiger in Lemmer, woonzorgcentrum Doniahiem en verenigingsgebouw Unitas in Sint Nicolaasga gesproken over de werkwijze en wetgeving van het zorgstelsel. Er is ook gesproken over verschillende thema’s in het sociale werk en de resultaten ervan zoals Omtinkers, Asset Based Community Development (ABCD), Welzijn op recept, participatie, wijkverpleging, cognitieve fitness, ondersteunen van inwonersinitiatieven en het inzetten van buurtwerk, sport en cultuur als middel.

Op 13 november mochten we een afvaardiging van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ontvangen in Assen. Het werkbezoek stond in het kader van de/het TAZ:  Programma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn.
Dit programma kent drie programmalijnen:
- 1: ruimte voor innovatie 
- 2: ruimte voor behoud van medewerkers 
- 3: ruimte voor leren en ontwikkelen

Onderwerpen waar we ons als Tintengroep actief mee bezighouden omdat we ze belangrijk vinden. Tijdens het werkbezoek hebben we verteld over de innovatieve manier waarop wij samenwerken met onze collega’s ervaringsdeskundigen. Hoe dit bijdraagt aan het kunnen inzetten van brede expertise in de wijk ten behoeve van klanten en hoe we onszelf constant uitdagen te blijven innoveren. Daarbij zijn ontwikkelingen in de samenleving altijd de legitimatie voor de keuzes die we hierin maken.