Vrijwilligerswerk: de kracht van vrijwilligers
Vrijwilligers zijn onmisbaar in de samenleving. De druk op de zorg en andere voorzieningen, het complexer worden van hulpvragen en het gebrek aan vrijwilligers zijn ingewikkelde uitdagingen. Ze wijzen ons op het belang van het trainen van vrijwilligers, goed naar hen te luisteren, hen te begeleiden en ondersteunen.
Het VIP! ondersteunt en versterkt het vrijwilligerswerk in Aa en Hunze. Dit gebeurt onder andere door het aanbieden van een vacaturebank. In 2023 zijn er door het VIP! 57 matches gemaakt waarbij een vrijwilliger aan een openstaande vacature is gekoppeld. Dat kan bij Impuls zelf, maar bijvoorbeeld ook bij de bibliotheek, de Trans, het Hamelhuys of Red Cross. Daarnaast hebben vrijwilligers van het adviesloket 157 vragen van inwoners kunnen beantwoorden op het gebied van financiën, formulieren en/of administratie. Hierbij ging het relatief vaak over het Noodfonds, het aanvragen van een DigiD en kwijtscheldingen. Het is ook mogelijk om via het VIP! een vrijwilliger te zoeken voor het uitvoeren van een klein klusje in of om het huis of een vrijwilliger die af en toe (bijvoorbeeld als maatje) een (kwetsbare) inwoner kan bezoeken. In 2023 zijn er 136 van dit soort vragen bij het VIP! binnengekomen en opgepakt.
Vanuit het VIP! worden ook trainingen aangeboden, bijvoorbeeld over ‘nieuwkomers en vrijwilligerswerk’, de rol van vertrouwenscontactpersoon, laaggeletterdheid en wet- en regelgeving. Daarnaast worden organisaties geïnformeerd over belangrijke onderwerpen op het gebied van vrijwilligerswerk. Op die manier biedt het VIP! ondersteuning aan vrijwilligers en organisaties en streven ze ernaar een gemeenschap te creëren waar vrijwilligers zich gewaardeerd voelen en een gevoel van doelgerichtheid ervaren. Door hun tijd, vaardigheden en energie te investeren, dragen vrijwilligers bij aan het welzijn van anderen en versterken ze de sociale cohesie en veerkracht binnen de gemeenschap. Het helpen van anderen draagt op zijn beurt weer bij aan een gevoel van zingeving en voldoening bij de vrijwilligers. Het biedt inwoners de kans om hun vaardigheden en talenten in te zetten en bij te dragen aan positieve veranderingen in de gemeente.
ANWB AutoMaatje
Het jaar 2023 was voor ANWB AutoMaatje een jaar van groei en toenemende bekendheid. In de tabel hieronder is te zien dat het aantal ritten en deelnemers sinds 2021 is toegenomen. Met name het aantal ritten is enorm gegroeid het afgelopen jaar.
| 2021 | 2022 | 2023 | |
|---|---|---|---|
| Ritten | 440 | 536 | 1024 |
| Deelnemers | 85 | 72 | 107 |
Terwijl het aantal ritten en deelnemers toenamen, bleef het aantal vrijwillige chauffeurs redelijk constant. Momenteel hebben we 31 vrijwilligers, verdeeld over verschillende dorpen binnen de gemeente Aa en Hunze. Onze matchmaker en coördinator werken nauw samen om aanvragen te verwerken, variërend van ritverzoeken tot informatie over AutoMaatje zelf. De mond-tot-mondreclame heeft onze bekendheid vergroot, onder meer door ontmoetingen in de Huiskamer en aanbevelingen van buren.
Een opvallende trend was de toename van verzoeken van buiten onze gemeente, wat grotendeels te maken heeft met de prominente positie van ANWB AutoMaatje Aa en Hunze op de ANWB-website. Hoewel we deze verzoeken doorverwijzen, getuigt dit van de groeiende bekendheid van AutoMaatje. Daarnaast ontvingen we talloze verzoeken van zorgpartijen die AutoMaatje wilden inschakelen voor hun cliënten. Na uitgebreid overleg hebben we besloten dit alleen incidenteel toe te staan, rekening houdend met de belasting van onze vrijwilligers.
In november hebben we al onze vrijwilligers uitgenodigd voor een bijeenkomst, een gelegenheid om ervaringen uit te wisselen en waardering uit te spreken. Het hoogtepunt was het vieren van ons 1000e ritje, een moment dat niet onopgemerkt voorbijging.
In 2024 streven we naar meer chauffeurs, met plannen voor workshops en lokale promotieactiviteiten.
Impact AutoMaatje
AutoMaatje is erg belangrijk voor de deelnemers en daarnaast ook voor de vrijwilligers. Het is niet alleen het rijden van deelnemers naar een bestemming, maar er is ook een sociaal aspect, door het praatje tijdens de rit. Ook de vrijwilligers halen voldoening uit dit werk en zijn sociaal erg betrokken bij de inwoners in hun dorp en gemeente.
Maatschappelijke begeleiding van statushouders (MABE)
Impuls is sinds 2022 verantwoordelijk voor de coördinatie van de maatschappelijke begeleiding en ondersteuning (MABE) van nieuwkomers. De statushouders die een woning toegewezen krijgen in de gemeente krijgen praktische hulp bij het regelen van de basisvoorzieningen, voorlichting over de verschillende leefgebieden in de Nederlandse samenleving en ondersteuning bij het opbouwen van een netwerk(je) in de buurt. De gewenste periode van maatschappelijke begeleiding is in principe 1,5 jaar, maar in de praktijk verschilt het soms per statushouder en is er ruimte voor maatwerk. Samen met circa 12 vrijwilligers hebben we in 2023 14 alleenstaande statushouders begeleid en 14 gezinnen met een status die zich in de gemeente hebben gevestigd. Hiervan waren 2 gezinnen zogenaamde “hervestigers”. Dat zijn gezinnen die rechtstreeks uit een vluchtelingenkamp naar Nederland komen en de tussenfase in het COA in Nederland hebben gemist. Vaak gaat het om gezinnen met een grote kwetsbaarheid. De begeleiding is in de meeste gevallen zeer intensief en vraagt van zowel vrijwilligers als onze coördinator veel geduld en tijd. Onze coördinator werft proactief vrijwilligers die de nieuwe inwoners bijstaan in hun inburgering. We merken hierbij op dat ‘Aa en Hunze breed’ veel vrijwillige inzet wordt gevraagd voor nieuwkomers en vluchtelingen. De bereidheid van onze inwoners is groot om nieuwkomers te ondersteunen, maar we lopen ook tegen grenzen aan. Er zijn niet altijd voldoende vrijwilligers in verhouding tot de omvangrijke en toch ook complexe taak, waardoor dit extra inzet vereist van professionals.
Daarnaast voeren we de Zelfredzaamheidsroute (Z-route) uit voor inburgeringsplichtigen (zie hoofdstuk Participatie). Het eerste half jaar worden statushouders met betrekking tot financiële zaken bijgestaan door het Werkplein Drentsche Aa (WPDA). Vanuit de gemeente Aa en Hunze hebben wij de opdracht gekregen om statushouders daarna te begeleiden naar financiële zelfredzaamheid. Om dit te bereiken begeleiden en coachen wij statushouders individueel. Daarnaast bieden wij ze ook een budgetcursus in groepsvorm aan, wanneer dit mogelijk is.
Buurtwerk: nabijheid in actie
Het buurtwerk richt zich op preventie en het verbeteren van de leefbaarheid in de dorpen. Buurtwerkers moedigen samenwerking aan tussen verschillende groepen mensen, zoals buurtbewoners, verenigingen en officiële instanties, om zo onze aanpak integraal op te pakken. De buurtwerkers zijn actief betrokken bij en ondersteunen diverse initiatieven zoals de huiskamers en werkgroepen. Verder ondersteunen ze organisaties zoals de dorpsbelangen. Ook zijn ze een belangrijke schakel tussen de inwoners en de gemeente. Het is van groot belang om goed aan te sluiten bij de behoefte van de dorpen, wat tijd, vertrouwen en maatwerk vergt. Een stevige basis van het buurtwerk in dorpen en wijken is essentieel om problemen tijdig op te merken en te voorkomen dat ze onnodig uitgroeien tot grotere problemen.
Er gebeurt veel in de gemeente Aa en Hunze op het gebied van buurtwerk. Zo zijn er huiskamers in Annen, Eext, Eexterveen, Gasselte, Gasselternijveen, Gasteren, Gieten, Gieterveen en Schipborg. Sommige huiskamers ontwikkelen zich door tot een Huiskamer Plus, naar het voorbeeld van de huiskamer in Gasselternijveen. De Huiskamer Plus sluit aan bij de transformatiegedachte. Deze vorm van laagdrempelige ontmoeting draagt bij aan meer sociale verbondenheid en onderlinge betrokkenheid.
Tijdens NLdoet 2023 heeft Impuls een brainstormlunch georganiseerd om samen na te denken over een laagdrempelige ontmoetingsplek voor inwoners, tussen de 30 en 65 jaar, die hier baat bij hebben. Van daaruit is ‘De Ontmoeting’ opgezet. De Ontmoeting is in de even weken tussen 15.00 en 17.00 uur geopend en je kunt gewoon binnen lopen, een kopje koffie drinken, een praatje maken en meedoen aan een activiteit, zoals een spelletje, wandeling of iets creatiefs. Gemiddeld komen er inmiddels tussen de 10 en 16 bezoekers.
Tijdens deze laagdrempelige ontmoetingen worden vragen gesignaleerd en preventief opgepakt. Dit kan erger voorkomen én kan geïndiceerde zorg uitstellen of voorkomen.
“Wat een leuk spel hebben we gespeeld. Het was erg gezellig, dat doet mij goed!”
Gezond en actief ouder worden met “Meer bewegen voor ouderen”
Impuls biedt met ‘Meer Bewegen voor ouderen’ verschillende bewegingsactiviteiten aan.
In 2023 waren er 17 actieve groepen met in totaal 156 deelnemers in de gemeente Aa en Hunze. Deze groepen omvatten een divers scala aan activiteiten, waaronder zwemmen, gymlessen, koersballen, sjoelen, kookgroepen en wandelgroepen. De lessen variëren van actieve bezigheden zoals volleybal en tai chi tot activiteiten gericht op het voorkomen van struikelen en vallen, vooral voor kwetsbare deelnemers. De ouderenadviseur heeft in 2023 ook meegewerkt aan de preventieketen valpreventie voor 65-plussers.
Bij deze groepen ligt de nadruk ligt niet alleen op lichamelijke activiteit, maar ook op sociaal contact en gezelligheid. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de kookgroepen waar samen eten centraal staat, en uit de biljartgroepen waar zowel fanatiek spel als sociale interactie plaatsvindt.
In 2023 namen twee docenten afscheid, wat uitdagingen met zich meebracht bij het vinden van vervanging. Gelukkig is dit weer gelukt.
Informele zorg in beeld
Mantelzorgondersteuning
Mantelzorgondersteuning: mantelzorgen met gezonde grenzen
Door middel van mantelzorgspreekuren in de dorpen, een mantelzorgcafé, themabijeenkomsten bijvoorbeeld over financiële zaken, cliëntondersteuning, WMO, respijtzorg en ontspanningsactiviteiten ondersteunen wij vanuit Impuls de mantelzorgers in de gemeente. Ook zijn we in 2023 begonnen met een contactgroep voor mantelzorgers die zorgen voor naasten met dementie. Dit is een besloten en kleinschalige groep (maximaal 6 personen) die 1 keer per maand plaatsvindt en begeleid wordt door de consulent mantelzorg. Het wordt bewust kleinschalig gehouden zodat het een veilige plek biedt en iedereen aan de beurt kan komen om zijn of haar verhaal te delen. De contactgroep voorziet hiermee in een behoefte aan een luisterend oor, herkenning dat ze niet de enige zijn met gevoelens van boosheid, twijfel en onmacht, en ook erkenning van de moeite en de zwaarte van hun rol als mantelzorger van een naaste met dementie.
We merken ook dat er veel vraag is naar de mindfullnesstraining voor mantelzorgers. De training is erop gericht mantelzorgers beter te leren omgaan met stress, meer te ontspannen, en op te komen voor hun eigen behoeften en grenzen. Het heeft een positief effect op de mantelzorgers. We krijgen van de mantelzorgers terug dat ze er erg veel baat bij hebben. In verband met de grote vraag zit de training altijd vol en is er een wachtlijst voor de volgende training(en).
We proberen zoveel mogelijk mantelzorgers te bereiken zodat ze zich registreren en ondersteund kunnen worden naar behoefte. Soms wordt dit in samenwerking gedaan met andere partijen. Zo wordt het mantelzorgcafé 6 keer per jaar samen met welzijnsorganisatie Andes georganiseerd. Hier hebben ongeveer 70 inwoners aan deelgenomen in 2023. De ene keer wordt er een serieus onderwerp besproken en een andere keer is het weer wat luchtiger.
Soms leidt deelname aan een bepaalde activiteit ook weer tot toeleiding naar een andere activiteit of vorm van ondersteuning.
“Door het mantelzorgcafé ben ik gewezen op de contactgroep mantelzorgers die zorgen voor een naaste met dementie en daar ga ik nu ook naartoe.”
Jonge mantelzorgers
In 2023 waren er 47 jonge mantelzorgers geregistreerd. Een van de doelen is om deze specifieke doelgroep beter in beeld te krijgen, en daarnaast de bewustwording onder jonge mantelzorgers te vergroten. Veel jonge mantelzorgers weten niet dat ze mantelzorger zijn, en ook als ze het wel weten zitten ze niet altijd te wachten op extra aandacht hiervoor. Er lijkt minder behoefte te zijn aan directe ondersteuning. Wel is het belangrijk dat ze op de hoogte zijn van de mantelzorgondersteuning. De verwachting is dat het jongerenwerk een meer aangewezen partij is om deze ondersteuning onder te brengen. De jongerenwerkers staan dichterbij de jongeren en jonge mantelzorgers en kunnen wellicht makkelijker signaleren wanneer het minder goed gaat met een jongere in een dergelijke situatie.
De waarde van samenwerken
Het bovenstaande laat ook het belang van samenwerking zien. Niet alleen het belang van samenwerking met het jongerenwerk en de scholen waar het jonge mantelzorgers betreft, maar ook dat van samenwerking met andere partijen wordt ook steeds meer benadrukt door alle ontwikkelingen en uitdagingen waar we in de samenleving mee te maken hebben.
Met het oog op de vergrijzing en het feit dat we steeds ouder worden, de krapte op de arbeidsmarkt, met een toenemende druk op de zorg en sociale voorzieningen tot gevolg, streven we ernaar om bij te dragen aan toekomstbestendige zorg en ondersteuning. In het kader van het Integraal Zorg Akkoord (IZA) hebben we geprobeerd nog meer de focus te leggen op gezondheid, welbevinden en zelfredzaamheid door middel van preventie, samenwerking, collectieve ondersteuning en een integrale aanpak.
Het is belangrijk voor de mantelzorgondersteuning om zichtbaar te zijn voor (potentiële) netwerkpartners. Zo zijn de mantelzorgconsulent en de ouderenadviseur vanuit Impuls aanwezig bij het huisartsenoverleg. Dit sluit ook aan bij het project Welzijn op Recept dat in 2024 wordt opgestart. Door hier zichtbaar en aanwezig te zijn hebben we ook meer hulpvragen in het voorliggend veld kunnen beantwoorden. Vanuit de huisartsen komen veel signalen waarvoor mantelzorgondersteuning of integrale ouderenzorg een passend aanbod heeft.
Daarnaast zijn we ook aanwezig geweest bij de klankbordgroep mantelzorg, en de provinciale en landelijke overleggen om ervaringen te delen, informatie uit te wisselen en vragen neer te leggen. Dit levert onder meer op dat landelijke projecten, zoals Paradijs Aa en Hunze, ook naar Drenthe komen.
Tot slot is er door Valtes in 2023 een mooie app ontwikkeld, de Digitale Mantelzorg Assistent. Vanuit de mantelzorgondersteuning van Impuls is meegedacht over de inhoud van de app. Waar liggen de behoeften etc. In 2024 wordt de app gelanceerd en aangeboden onder meer via Impuls bij de hen bekende mantelzorgers in Aa en Hunze.
Ouderenadviseur
De ouderenadviseurs van Impuls kunnen ondersteuning bieden en helpen met vragen over bijvoorbeeld zelfstandig thuis blijven wonen, activiteiten, cursussen en vrijwilligerswerk. Daarnaast kunnen zij bemiddelen naar hulp bij kleine klusjes of het invullen van formulieren. Verder bieden zij veel ondersteuning in collectieve vorm en maken ze deel uit van de werkgroep Dementievriendelijke gemeente Aa en Hunze. Vanuit dit project is er met betrekking tot het thema ‘Goed omgaan met dementie’ bijvoorbeeld een training gegeven aan medewerkers van Impuls en Attenta. Ook is er rondom dit thema in 2023 een flyer en een theaterprogramma ontwikkeld waarmee we het thema onder de aandacht te brengen.
Maatschappelijk werk
Impuls biedt individueel maatschappelijk werk voor alle inwoners uit de gemeente Aa en Hunze die in het dagelijks leven ondersteuning nodig hebben en met een kort hulpverleningstraject of een leun- en steuntraject zijn geholpen. Wij werken aan de veerkracht en zelfredzaamheid van inwoners, die te maken hebben met bijvoorbeeld psychosociale moeilijkheden, echtscheiding, werkloosheid of verlies. Samen met de inwoner proberen we de draaglast te verkleinen en de draagkracht te vergroten.
Schuifjes dicht aanpak
De samenwerking met Attenta is in het kader van ‘Schuifjes Dicht’ op inhoud geïntensiveerd doordat Attenta bij nieuwe aanmeldingen en her-indicaties direct kijkt of er voorliggende mogelijkheden voorhanden zijn. Hierdoor zien we een verschuiving ontstaan van geïndiceerde zorg naar voorliggende hulpverlening. Ook ketenpartners zoals scholen en huisartsen weten Impuls goed te vinden. Dit zien we terug in het aantal aanmeldingen, zie hoofdstuk “Cijfers in beeld”.
De meeste vragen hebben betrekking op de geestelijke gezondheid, financiën, huiselijke relaties en bij leun- en steuncontacten op sociaal netwerk en participatie.
Veerkracht
De Veerkracht bijeenkomsten spelen in op individuele hulpvragen rondom rouw en verlies op meerdere vlakken, zoals ziekte, werk of overlijden. Dit is een mooi voorbeeld van de verschuiving van individuele naar meer collectieve ondersteuning. Door middel van dit collectieve aanbod kunnen we meer inwoners ondersteunen in het voorliggende veld.
Tijdens deze bijeenkomsten werken de deelnemers aan het verbeteren van hun veerkracht. Veerkracht is de ruimte die ervaren wordt tussen de draaglast en de draagkracht. Het doel van de bijeenkomsten is om de draagkracht van deelnemers te vergroten zodat de draaglast beter hanteerbaar wordt. De bijeenkomsten zorgen ervoor dat de deelnemers in een veilige omgeving hun ervaringen en gedachten kunnen delen. De opzet van de bijeenkomsten leidt ertoe dat ze zich meer bewust worden van hun gezondheid, welbevinden en veerkracht. Dit sluit aan bij het gedachtengoed over Positieve Gezondheid van Machteld Huber. Het uitgangspunt is dat de deelnemer na afloop beter in staat is zijn/haar eigen gezondheid en welbevinden te monitoren, beter in staat is grenzen te stellen, goed voor zichzelf te zorgen en doelgericht keuzes te kunnen maken. De Veerkracht bijeenkomsten dragen bij aan het vermogen van een deelnemer om vanuit meerdere perspectieven naar zichzelf en het eigen handelen en beleving te kijken. Hierdoor ontstaat bewustwording en inzicht om mogelijke veranderingen binnen de eigen cirkel van invloed zelf tot stand te brengen. Deze intrinsieke motivatie is van groot belang om een blijvende verandering in houding en gedrag te bewerkstelligen.
De groepen bestonden in 2023 uit 6 deelnemers, die onder begeleiding van een medewerker van Impuls, 6 keer bij elkaar kwamen.
Soms konden deelnemers vanuit de Veerkracht bijeenkomsten verder doorstromen of toe geleid worden naar andere collectieve activiteiten, zoals het VIP! voor vrijwilligerswerk of een koffieochtend.
Buurtbemiddeling: voorbij conflicten
Buurtbemiddeling is een vorm van ondersteuning waarbij getrainde vrijwilligers zich inzetten om conflicten tussen buren op te lossen. Deze vorm van bemiddeling biedt een laagdrempelige en effectieve manier om problemen aan te pakken die de leefbaarheid en sociale cohesie in wijken kunnen beïnvloeden. Met aandacht voor communicatie, begrip en samenwerking streven buurtbemiddelaars ernaar om duurzame oplossingen te vinden die recht doen aan alle betrokken partijen.
In 2023 hebben we ons ingezet om 26 burenruzies op te lossen. Ons team van buurtbemiddelaars, bestaande uit 8 vrijwilligers en een coördinator vanuit Impuls, hebben zich in duo's gewijd aan het aanpakken van de conflicten.
Door toenemende complexiteit is de doorlooptijd van de casussen in 2023 toegenomen. In vergelijking met voorgaande jaren is er vaker sprake van psychosociale problematiek of multi-problematiek. We verwijzen dan ook vaker door naar het voorliggende veld: onder andere vrijwilligerswerk, maatschappelijk werk en buurtwerk. Er bestaan korte lijnen met de netwerkpartners zoals Volmacht, Attenta, de politie en de gemeente. Het grootste deel van de burenruzies, die door het team buurtbemiddeling zijn opgepakt, vonden plaats in de dorpen Gieten en Gasselternijveen.
De oorzaken van de meeste conflicten hadden betrekking op problematisch ervaren gedrag en geluidsoverlast. In 61 procent van de conflicten vonden we samen een oplossing. Niet altijd makkelijk, maar wel belangrijk.
Onze buurtbemiddelaars blijven zich bijscholen en ontwikkelen, met jaarlijks een verdiepende studiedag en regelmatige intervisiebijeenkomsten. Dit draagt bij aan de kwaliteit en verbetering van onze dienstverlening. Ook onderhouden we contact met andere Drentse projecten en het landelijke Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid.
Budgetcoaching, Samen Doen team en Voorzieningenwijzer: financiën op orde
In het kader van het voorkomen en bestrijden van armoede worden er onder meer budgetcoaching, ondersteuning vanuit het ‘Samen Doen team’ en inzet van de Voorzieningenwijzer aangeboden aan inwoners die deze ondersteuning nodig hebben. Dit draagt bij aan de zelfredzaamheid van inwoners als het gaat om het beheren van hun financiën, aan het voorkomen van sociale uitsluiting en het doorbreken van patronen van armoede binnen meerdere generaties uit dezelfde familie. Hierbij is het belangrijk dat financiële problemen in een vroeg stadium gesignaleerd worden en we in gesprek gaan met de inwoner.
Vanuit het Samen Doen team en het maatschappelijk werk zien we verschillende gradaties van financiële problematiek. Naast beginnende schulden, die wij goed vanuit het voorliggende veld kunnen oplossen samen met de inwoner, spreken wij ook inwoners met problematische schulden. Van problematische schulden is sprake als de inwoner de achterstanden niet meer zelf kan oplossen. In deze situatie begeleiden we de inwoner richting de Gemeentelijke Kredietbank (GKB) voor een schuldhulpverleningstraject.
Terugkijkend op vorig jaar zien we de volgende ontwikkelingen. In 2023 hebben wij veel te maken gehad met inwoners die moeilijker kunnen rondkomen door de inflatie. Het gaat hierbij vaak om alleenstaanden en inwoners met een inkomen tussen het sociaal minimum en modaal inkomen. Verder spreken wij vanuit het Samen Doen team en het maatschappelijk werk regelmatig inwoners met financiële problemen die werkzaam zijn als zelfstandig ondernemer. Het afgelopen jaar hebben wij nog te maken gehad met de energiecrisis. De maatregelen vanuit de overheid, het energieplafond, de energietoeslag en het Noodfonds Energie hebben bijgedragen aan het verlichten van de maandlast.
In 2023 hebben we 68 inwoners kunnen ondersteunen door middel van een individueel traject. Daarnaast hebben we in 140 inwoners kunnen ondersteunen door het geven van informatie en advies. Als we hier de 157 inwoners bijtellen die ondersteuning hebben gevraagd van het Informatie- en Adviesloket, bemand door geschoolde vrijwilligers, die veelal ook financiën als thema hebben, kunnen we hier een toename aan vragen zien die te maken hebben met financiën. Deels komt dit door de maatschappelijke ontwikkelingen, maar ook door de vroegsignalering en regelingen die de gemeente beschikbaar heeft gesteld voor inwoners die dit nodig hebben . Deze worden uitgevoerd worden door Impuls.
"Ik ben opgelucht dat mijn schulden zijn afgelost en dat ik weer zicht heb op mijn financiën."
Participatie en zelfredzaamheid: stap voor stap
Ook inwoners in een kwetsbare positie en/of met beperkte mogelijkheden kunnen bijdragen aan de samenleving op een manier die aansluit bij hun vermogen. Door middel van sociale activering en participatie dragen we bij aan de zelfredzaamheid en het welbevinden van kwetsbare inwoners. Inwoners met een grote afstand tot de arbeidsmarkt en statushouders (Z-route) worden uitgenodigd om actief mogelijkheden te onderzoeken om hun talenten in te zetten. Hiervoor is een stabiele financiële situatie nodig, maar ook het leren van de Nederlandse taal. Samen met de deelnemer wordt onderzocht welke kansen en mogelijkheden er voor hem of haar zijn.
Sociale activering
14 deelnemers hebben een traject sociale activering en maatschappelijke participatie gevolgd in 2023. Een mooi voorbeeld hiervan uit de praktijk wordt hieronder beschreven.
Dit voorbeeld illustreert de impact en meerwaarde van sociale activering op het leven van individuen zoals deze inwoner. Het traject bood hem niet alleen praktische ondersteuning bij het aanpakken van specifieke problemen, zoals zijn slechte gebit en financiële situatie, maar ook ondersteuning bij het herstellen van zijn zelfvertrouwen en sociale vaardigheden. Het proces van vertrouwensopbouw en het aanpakken van zijn schulden hebben hem geholpen om los te komen van gevoelens van isolatie en schaamte. Door het vinden van vrijwilligerswerk en passende buurtactiviteiten heeft hij niet alleen nieuwe sociale contacten opgedaan, maar ook weer een gevoel van betekenis en verbondenheid ervaren.
Zelfredzaamheidsroute (Z-route)
Deze route is bedoeld voor inburgeringsplichtigen met een lage leerbaarheid waarvan wordt verwacht dat zij veel moeite zullen hebben met het leren van de Nederlandse taal. Bijvoorbeeld omdat ze in het land van herkomst weinig scholing hebben gehad. Het drie jaar durende programma bestaat uit Nederlandse taalles en het meedoen aan participatieactiviteiten, die worden ingevuld door gemeenten. De inwoners onder de Nieuwe Inburgeringswet zijn verplicht om 800 uren aan participatie-activiteiten te verrichten. Tijdens de Z-route worden voor een ieder passende activiteiten gezocht, zoveel mogelijk in hun eigen woonomgeving.
Zo is er bijvoorbeeld een deelnemer aan de slag gegaan bij de groenvoorziening van de gemeente of gaan mensen aan de slag als vrijwilliger op een passende plek. Impuls is verantwoordelijk voor de coördinatie, coaching en sociale activering van inwoners binnen deze leerroute. Via haar netwerk zorgt de coördinator ervoor dat de inwoners bijvoorbeeld door middel van vrijwilligerswerk of (buurt)activiteiten kunnen deelnemen aan de samenleving. In 2023 hebben 14 statushouders de Zelfredzaamheidsroute gevolgd met ondersteuning vanuit Impuls. Tevens is er begeleiding geboden aan 5 statushouders die nog onder de ‘oude’ inburgeringswet vallen en inwoners die de B1 leerroute volgen.
Deze nieuwe inwoners van Aa en Hunze hebben de Zelfredzaamheidsroute gevolgd en de Participatieverklaring in ontvangst genomen.
Supporttrajecten
Dit individuele traject dat is ontwikkeld vanuit het project ‘Schuifjes Dicht’ is bedoeld voor volwassenen met gezondheidsproblemen, met psychische problemen en/of lichamelijke beperkingen of inwoners die beperkt zelfredzaam zijn.
De doelen van een supporttraject zijn mede gebaseerd op de Wmo en zijn gericht op het versterken van de zelfredzaamheid, zelfstandigheid behouden en/of bevorderen, het sociaal netwerk vergroten, de eigen kracht (leren) ontwikkelen, eigen ideeën benutten en het bevorderen van de gezondheid. Hierbij wordt er eerst gekeken welke mogelijkheden er zijn in het voorliggend veld. Op deze manier wordt sociale activering bijvoorbeeld ook ingezet als alternatief voor geïndiceerde dagbesteding.
In 2023 hebben 10 deelnemers aan een supporttraject deelgenomen, allen vanuit uit de pilot Schuifjes Dicht. Hiervan zijn er inmiddels 5 trajecten met een positief resultaat afgerond.
Een supporttraject uit de praktijk
De Attenta medewerker heeft na telefonisch overleg een inwoner overgedragen aan Impuls voor een supporttraject in plaats van een Wmo-indicatiebegeleiding. Voor de overdracht verstrekt de zorgaanbieder informatie (evaluatieverslag) over de gerealiseerde doelen. Op deze wijze kan er aansluitende coaching worden ingezet.
Het supporttraject is gestart met een kennismakingsgesprek bij Impuls. Ook in dit traject is het belangrijk om het vertrouwen samen op te bouwen. De inwoner hoeft niet haar hele verhaal opnieuw te vertellen omdat de inhoud van het evaluatieverslag bij beiden bekend is. Nadere afstemming en overleg vindt plaats met de inwoner. Samen zijn haar doelen opnieuw geformuleerd en/of voortgezet.
Gedurende het traject gaat ze elke week naar een Huiskamer. Ook heeft zij deelgenomen aan de Veerkracht bijeenkomsten en een wandelgroep van Meer Bewegen voor Ouderen. Aan het einde van dit traject geeft ze aan dat zij zich energieker en gezonder voelt. De Wmo indicatie voor Huishoudelijke Hulp is beëindigd. Nu verricht ze zelfstandig haar huishoudelijke taken en is haar netwerk vergroot.
"Ik zie weer nieuwe mogelijkheden voor mezelf."
Door deel te nemen aan de verschillende trajecten hebben de deelnemers niet alleen nieuwe vaardigheden geleerd, maar ook ontdekt wat ze zelf al in huis hebben om obstakels te overwinnen en nieuwe mogelijkheden te verkennen. Ze hebben hun zelfvertrouwen versterkt en hun zelfstandigheid vergroot. Ook vonden ze voldoening door weer meer mee te draaien in de maatschappij en een toegenomen gevoel van verbondenheid met hun gemeenschap. Meedoen en het uitbreiden van het sociale netwerk heeft ook een positief effect op de fysieke en mentale gezondheid.
Bouwen aan toekomst: jongerenwerk en -hulpverlening
De zichtbaarheid en bekendheid van de jongerenwerkers zijn belangrijke aspecten binnen het jongerenwerk. In 2023 lag de nadruk meer op zichtbaarheid binnen het netwerk, zoals bij de jeugdsozen, maar in 2024 willen we weer meer inzetten op het outreachend jongerenwerk op straat en andere vindplaatsen waar jongeren samenkomen.
Hieronder een greep uit onze inzet in 2023.
Ondersteuning jeugdsozen
Een van de manieren om jongeren te bereiken en signalen op te vangen is door middel van de ondersteuning van jeugdsozen. Hoewel sommige jeugdsozen zelfstandig draaien, hebben we waar nodig ondersteuning geboden om de continuïteit te waarborgen. Zo zijn er bij de jeugdsozen in Gieten en Rolde te weinig vrijwilligers om de jeugdsozen te draaien. Het jongerenwerk zet hier in op meer vrijwillige inzet. Bij de andere jeugdsozen gaan de jongerenwerkers af en toe langs om te kijken hoe het gaat en eventuele signalen op te halen.
In 2023 zijn we in gesprek gegaan met de lokale jeugd in Gasselte na signalen met betrekking tot overlast. Dit resulteerde in het opzetten van een nieuwe jeugdsoos, die inmiddels in 2024 is geopend. Doordat veel vrijwilligers zich hiervoor hebben ingezet, hebben de jongerenwerkers nu een meer ondersteunende rol op de achtergrond. Dit initiatief biedt niet alleen een veilige en positieve ontmoetingsplek voor jongeren, maar versterkt ook de sociale cohesie. De bereidheid van inwoners om als vrijwilliger actief bij te dragen aan een jeugdsoos varieert van dorp tot dorp.
In Gieten hebben we de locatie van de jeugdsoos aan de Schoolstraat moeten ontruimen vanwege andere bouwplannen. De jeugdsoos is nu tijdelijk ondergebracht in het gebouw van Impuls en ondertussen zijn we op zoek naar een andere locatie.
Graffiti, theater en cultuur ateliers
Een mooi project uit 2023 was het graffiti-initiatief in samenwerking met de bibliotheek van Gieten. Acht jongeren waren betrokken bij het maken van een kunstwerk op de buitenmuur van de bibliotheek, met als doel meer jeugd naar de bibliotheek te trekken. Dit project werd geleid door een professionele graffitiartiest. Het resulteerde niet alleen in een visueel meer aantrekkelijke bibliotheek, maar ook in waardevolle interactie tussen de jongeren, de bibliotheek, het jongerenwerk en de gemeente.
Een ander succesvol project was het graffiti-project in de Albrechttunnel, waar ook een aantal jongeren bij betrokken waren. Na enige vertraging kwam dit project in 2023 tot uitvoering, met als doel de tunnel op te vrolijken en illegale graffiti tegen te gaan. Het enthousiasme onder de jongeren was groot. Het project heeft ook bijgedragen aan hun interesse in kunst, cultuur en talentontwikkeling. In 2024 wordt er gekeken naar mogelijke vervolgprojecten, zoals het creëren van een graffitimuur voor de jeugd.
“Veel omwonenden en voorbijgangers vertelden hoe prachtig ze de nieuwe tunnel vonden en dat ze hun route in het vervolg zullen aanpassen en de tunnel zullen nemen.”
De jongerenwerkers van Impuls hebben in 2023 ook meegewerkt aan het community-art theaterproject vanuit Loods13: ‘Kanariepietjes praten niet terug’. Hiervoor gingen 4 theatermakers van Loods13 op zoek naar de persoonlijke kracht en talenten van 11 deelnemers die de stilte wilden doorbreken en in contact wilden komen met anderen. Door middel van dit project over eenzaamheid kregen zij de handvatten om het vertrouwen in anderen en zichzelf te herwinnen en de grip op hun leven terug te krijgen. Het project is in samenwerking met de gemeentes Assen, Aa & Hunze en Midden-Drenthe en de welzijnsorganisaties Vaart Welzijn en Impuls tot stand gekomen.
De jongerenwerkers van Impuls hebben hiervoor drie jongeren aangedragen, en ook bijgedragen aan de voor- en nazorg rondom het project. Het project heeft de jongeren gebracht dat ze zelfverzekerder zijn geworden en dat ze samen met de andere deelnemers een vriendengroep hebben gevormd.
Daarnaast is er in 2023 een plan geschreven voor het opzetten van cultuurateliers in Gasselternijveen en Gieterveen. Hier krijgen jongeren de kans om hun creatieve talenten te ontwikkelen door middel van workshops in onder andere muziek en tekenen. De workshops gaan in 2024 van start.
Meerwaarde van kunst- en cultuurprojecten
Dit soort projecten bieden een creatieve uitlaatklep voor jongeren om zich te uiten en hun talenten te ontdekken en ontwikkelen. Door deel te nemen aan kunstzinnige projecten kunnen jongeren hun zelfvertrouwen vergroten en een gevoel van eigenwaarde opbouwen. Ook biedt het vaak een veilige en stimulerende omgeving waarin jongeren nieuwe vaardigheden kunnen leren en positieve sociale relaties kunnen opbouwen. Door jongeren te betrekken bij het organiseren en uitvoeren van culturele evenementen, krijgen ze bovendien ook de kans om een positieve bijdrage te leveren aan de lokale samenleving.
Jongerenraad
De jongerenraad van onze gemeente is het afgelopen jaar snel gegroeid en wordt steeds serieuzer genomen en meer betrokken bij de lokale politiek. Deze ontwikkeling is een veelbelovend teken van een groeiend bewustzijn van de behoeften en perspectieven van jongeren in onze gemeenschap. De jongerenraad heeft bijvoorbeeld de gemeente geattendeerd op het belang van de rookvrije generatie. Op deze manier kan hun stem bijdragen aan positieve ontwikkelingen in de gemeente.
Overige inzet en activiteiten
Het is teveel om alle inzet uitvoerig te beschrijven, maar goed om nog even te benoemen dat er in 2023 ook ruimte was voor sport en spel, bijvoorbeeld tijdens de jaarlijkse zomeractiviteiten en festivals in de verschillende dorpen, en de Regiocup (voetbaltoernooi). Daarnaast worden de activiteiten voor jongeren in De Biester, de noodopvang in Gieten, beschreven in hoofdstuk 3 Projecten.
“Hoe klein de impact voor ons misschien ook lijkt, je ziet niet altijd direct wat de impact daadwerkelijk is bij het jongerenwerk, maar achteraf kan het van grote betekenis zijn geweest”.
Jeugd- en schoolmaatschappelijk werk
Opgroeien gaat niet altijd vanzelf. Soms kunnen er op school of thuis situaties ontstaan die invloed hebben op de ontwikkeling van kinderen. De jeugdmaatschappelijk werker ondersteunt kinderen, leerkrachten en ouders wanneer dit nodig is. De ondersteuning richt zich op leer-, opvoed- en opgroeiproblemen. Aanmeldingen komen vaak via school of de huisarts. Wanneer nodig zoeken we in overleg contact met andere organisaties en instanties. Een voorbeeld hiervan uit de praktijk wordt hieronder door de jeugdmaatschappelijk werker beschreven.
De hulpverlening is zo kort mogelijk en zo lang als nodig. Het doel van het jeugdmaatschappelijk werk is om kinderen en/of ouders die dat nodig hebben, in een zo vroeg mogelijk stadium ondersteuning te bieden, waardoor geïndiceerde zorg voorkomen kan worden. Het gaat dan bijvoorbeeld om individuele gesprekken met het kind en ondersteuning van de ouders of trainingen met leeftijdsgenoten. We bieden trainingen aan over het omgaan met de scheiding van ouders, sociale vaardigheidstrainingen en weerbaarheidstrainingen.
In 2023 hebben er 105 individuele trajecten jeugdmaatschappelijk werk gelopen en 79 leun- en steuntrajecten. De top 5 van hoofddomeinen waarop de hulpvragen betrekking hadden is:
- Geestelijke gezondheid
- Huiselijke relaties
- Sociaal netwerk
- Werk & opleiding
- Huisvesting
Gezinscoach
De inzet van de gezinscoach is voortgekomen uit het project Kinderen Eerst. Het is in eerste instantie opgezet als pilotprogramma in reactie op de groeiende vraag naar opvoedondersteuning bij kwesties zoals autisme, ADHD en licht verstandelijke beperkingen, maar ook over onderwerpen als opvoeden en scheiden. Vanuit het gedachtengoed van Positieve Gezondheid en een brede blik, biedt de gezinscoach ondersteuning aan gezinnen die te maken hebben met verschillende vraagstukken en hierin vastlopen. De gezinscoach kijkt hierbij vooral naar de mogelijkheden en sterke punten van het gezin. Het doel is dat het gezin na de ondersteuning met zelfvertrouwen zelfstandig verder kan. Ouders kunnen vrijblijvend hun hulpvraag kenbaar maken, waarna gekeken wordt of de geboden ondersteuning passend is voor het voorliggend veld of dat een indicatie nodig is.
Samenwerking in de praktijk
De gezinscoach ondersteunt een moeder van een jongen met autisme, die worstelt met een gebrek aan zelfvertrouwen en daardoor soms niet naar school durft te gaan. Samen overwegen we of een doorverwijzing naar een sociale vaardigheidstraining passend en mogelijk is, waarbij ook het jeugdmaatschappelijk werk wordt geraadpleegd voor waardevol inzicht en advies.
We signaleren dat er naast vragen over bijvoorbeeld autisme, ADHD, etc. ook veel vragen gesteld worden over de thema’s opvoeding en scheiding. We hebben het dan over zaken als de gevolgen van een scheiding, omgangsregelingen en ouderschapsplannen. We willen onderzoeken of we hier wellicht meer specifieke ondersteuning voor kunnen aanbieden.
Ook merken we dat ouders er steeds vaker tegenaan lopen dat ze minder reserve hebben. Doordat we te maken hebben (gehad) met stijgende prijzen zijn ouders soms meer gaan werken. Hierdoor ervaren ze dat het lastiger is om alles te combineren en alle ballen hoog te houden. We ondersteunen ouders dan bij het vinden van meer balans en ruimte voor ontspanning.
Impact gezinscoach
De meerwaarde van de gezinscoach komt voort uit haar vermogen om op een systemische manier te werken en de problemen breder te bekijken. Door vragen over opvoeding en onzekerheden al in een vroeg stadium op te vangen, kan de gezinscoach preventief optreden. Op deze wijze kan duurdere geïndiceerde zorg worden voorkomen. Door het normaliseren van uitdagingen en het bieden van ondersteuning bij scheidingen en uitdagingen bij de opvoeding draagt de gezinscoach bij aan het verlichten van druk op het gezin en het voorkomen van verdere escalatie van problemen. Dit resulteert niet alleen in een betere kwaliteit van leven voor het gezin, maar ook in een efficiënter gebruik van zorgmiddelen.
