Voorwoord
Jaar 2022 in beelden
Breien in de bieb
januari
Werken met je handen en samen werken aan één project is niet alleen goed voor je hoofd, het is ook leuk en zorgt voor allerlei nieuwe sociale contacten. En dat is precies wat gedaan is met Breien in de bieb. Inwoners van de De Fryske Marren gaan samen sokken breien of leren breien. Dit doen ze voor zichzelf of voor iemand anders. Zo hebben ze ook veel gebreid voor de vluchtelingen.
Lancering Vrijwilligers Informatie Punt (VIP!)
Februari
Op 24 februari is de nieuwe website van het Vrijwilligers Informatie Punt (VIP!) De Fryske Marren: www.vipdefryskemarren.nl live gegaan. Het VIP! Is er voor iedereen die vrijwillig iets voor een ander wil betekenen. Het doel van VIP! De Fryske Marren is vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties met elkaar in contact brengen. ‘’Vrijwilligers zijn onmisbaar in onze dorpen en wijken. Met de komst van deze website is er nu een centrale plek waar vraag en aanbod bij elkaar komt.’’ Aldus wethouder Irona Groeneveld.
Je kunt meer dan je denkt
Maart
In maart is de campagne ‘Je kunt meer dan je denkt’ gelanceert. Het doel van de campagne was om aangepast sporten te promoten en inwoners met een beperking te laten zien dat er altijd een sport of activiteit in de buurt is om aan deel te nemen.
Opening van het Friese Doortrappen-seizoen
April
Het programma Doortrappen heeft als ambitie om ouderen tot hun 100ste veiliger te laten fietsen. In 16 gemeenten was op 13 april de opening van het Friese Doortrappen-seizoen. Na de opening van het seizoen bleven we doortrappen, onder begeleiding van een Buurtwerker Sport en Wegkapitein, een vrijwilliger die de groep bij elkaar haalt en de routes uitzet.
Bakkie in de Buurt
Juni
Dynhus en Sociaal Werk De Kear hebben begin juni ‘Bakkie in de Buurt’ georganiseerd. Deze samenwerking is na het opheffen van de coronamaatregelen weer opgepakt en bleek ook nu weer succesvol. Het idee achter ‘Bakkie in de Buurt’ was om in gesprek te gaan met de inwoners van de straat en de omgeving. Wat speelt en leeft er? Zijn er zaken waarbij inwoners ondersteuning nodig hebben?
Aangepast golfen
Augustus
Van augustus tot oktober is er een lessenreeks van 11 lessen georganiseerd bij Burg Golf Sint Nicolaasga. Deze activiteit was opgezet doordat de buurtwerkers sport en cultuur signalen opvingen dat dit een geschikte sport is voor jongeren met autisme en zij jongeren tegenkomen met autisme die niet een passende sport volgen. Een enthousiaste instructeur heeft de jongeren les gegeven, waardoor de jongeren een nieuwe sport hebben ontdekt die past bij hun talenten maar waar ze ook onderling nieuwe contacten hebben opgedaan.
Experiment Pest een Plant
September
Als bijzondere afsluiter van een Rots en Water training kregen de leerlingen twee planten om het experiment Pest een Plant uit te voeren. Eén leerling uit de klas nam de verantwoordelijkheid om de planten op dezelfde momenten evenveel water te geven. Daarnaast zaten de planten in dezelfde soort (pot)grond en kregen ze dezelfde hoeveelheid zonlicht. Ondertussen werd de ‘lieve’ plant door de leerlingen sterk gecomplimenteerd en tegen de ‘stomme’ plant werden nare dingen gezegd. Een hele maand lang. Na een maand keerden Annieck en Marloes terug naar de school om te kijken hoe de planten ‘erbij stonden’. De ‘lieve’ plant was flink de hoogte in gestegen, had een prachtig groene kleur en stond mooi in de bloei. De ‘stomme’ plant daarentegen, was helemaal niet gegroeid. De plant stond er uitgezakt bij, had een andere kleur en er was zelfs een blad afgevallen.
Leven na mantelzorg
Oktober
Als de zorg voor je naaste wegvalt, dan gaat er een nieuwe fase van je leven in. Naast rouwen om het verlies, vraag je je misschien af hoe je een andere invulling gaat geven aan je dagelijks leven. Het Mantelzorg Informatie Punt organiseerde een reeks bijeenkomsten voor ex-mantelzorgers. Onderwerpen die aan bod kwamen waren: rouw- en verliesverwerking, ervaringen delen, vorm even aan herinneringen en hoe nu verder.
Vrijwilligersmarkt in De Hege Fonnen
Oktober
Na 2 jaar konden er weer netwerkgesprekken gevoerd worden, vrijwilligers konden elkaar treffen en er werden mooie matches gemaakt. Coordinator Vrijwilligersinformatiepunt Laurine Lip: ‘Het kan een uitdaging zijn om vrijwilligers te vinden en met deze markt hebben we organisaties een plek kunnen geven zich te presenteren en vrijwilligers te werven. Inwoners krijgen zo een goed beeld van hoe mooi en inspirerend vrijwilligerswerk is.’’ Na de markt was er een festival voor actieve vrijwilligers in de gemeente.
Interactieve theatervoorstelling ‘Lang zal hij leven’
November
Het Mantelzorg Informatie Punt organiseerde samen met vele andere partijen een interactieve voorstelling waarbij ingezoomd werd op morele dilemma’s van euthanasie bij dementie. De voorstelling was zowel voor professionals, vrijwilligers, mantelzorgers als andere belangstellenden.
Inloopmoment vragen over geldzaken
December
De vrijwilligers op de Regelhulp-spreekuren van Sociaal Werk De Kear merk(t)en dat de spreekuren steeds drukker bezocht worden. Daarom werden er bijeenkomsten georganiseerd om meer inwoners te kunnen helpen. De bijeenkomsten gaven informatie over financiën, administratie en regelzaken voor inwoners.
De Wensboom
December
Ook dit jaar waren er weer een aantal wensbomen te vinden in Lemmer. In de wensbomen konden mensen een wens ophangen op sociaal gebied. Voor jezelf, voor een ander, of een leuk idee voor de buurt, wijk of dorp.
Inleiding
Sociaal Werk De Kear is in september 2019 van start gegaan in de gemeente De Fryske Marren. Inmiddels heeft Sociaal Werk De Kear een basis gelegd voor het bouwen van een sociaal vangnet voor de inwoners en hebben we een netwerk opgebouwd met zowel formele als informele partners. Vanuit deze basis bouwt Sociaal Werk De Kear samen met inwoners, gemeente en partners verder aan een samenleving waarin iedereen naar vermogen meedoet. In 2022 hebben we gedurende het jaar steeds meer van de coronamaatregelen achter ons kunnen laten. Er is steeds meer vrijheid, maar dit betekent niet dat de gevolgen van de coronacrisis niet meer merkbaar zijn. De coronacrisis had een niet te onderschatten impact op de sociale kwaliteit van onze samenleving. Er was sprake van een verlies aan sociaal contact, verlies van banen en inkomenszekerheid, verlies van zorg en ondersteuning, en verlies van het gevoel van vrijheid. Dit zijn allemaal facetten van het leven die niet van de ene op de andere dag zijn verholpen met het wegvallen van de coronamaatregelen. Ook in 2022 kwamen sociaal werkers nog dagelijks in aanraking met de gevolgen hiervan.
Tegelijkertijd is 2022 een jaar waarin veel vooruit wordt gekeken. Zowel op landelijk als regionaal niveau komt er steeds meer aandacht voor de beweging ‘naar de voorkant’. Verschillende akkoorden en programma’s worden uitgerold en krijgen stap voor stap invulling. Denk hierbij aan het IZA (Integraal Zorg Akkoord), het GALA (Gezond en Actief Leven Akkoord) en de SPUK middelen die gericht zijn op het stimuleren van gezondheid, sport en bewegen, de sociale basis, preventie en de zorg. De rol van Sociaal Werk hierin is evident.
Sociaal Werk De Kear zet zich lokaal en dichtbij in voor het welzijn van de inwoners van de gemeente. De medewerkers ondersteunen inwoners en motiveren hen om vanuit eigen kracht en hun talenten regie te nemen over hun leven en met elkaar te zorgen voor een leefbare, sterke samenleving. Dit betekent dat er ingezet wordt op steeds minder ‘zorgen vóór’ en steeds meer ‘zorgen dat’. Dit wordt gedaan vanuit de overtuiging dat mensen verantwoordelijk zijn voor hun eigen leven, maar ook invloed kunnen uitoefenen op het leven van hun naasten. In de figuur hieronder is de opdrachtbeschrijving voor Sociaal Werk De Kear gevisualiseerd.
Werkwijze Sociaal Werk De Kear
Lees hier uitgebreid over de werkwijze van Sociaal Werk De Kear.
Van zorgen voor naar zorgen dat
De opgave ‘van zorgen voor naar zorgen dat’ sluit naadloos aan bij de visie van Sociaal Werk De Kear en staat symbool voor de manier van werken. Zo onderzoekt Sociaal Werk De Kear bij alle vragen van inwoners de mogelijke verbinding met bestaand aanbod vanuit de inwonersinitiatieven, verenigingen en vrijwilligersorganisaties: een sociaal vangnet voor de inwoners. Waar dit mogelijk is, wordt dan de verbinding tot stand gebracht. Daar waar dat (nog) niet mogelijk is, wordt een tijdje met de inwoner(s) meegelopen, om bijvoorbeeld een activiteit op te kunnen zetten, en wordt er ondersteund tot iemand zelf verder kan. Hierbij wordt een beroep gedaan op een bestaand netwerk of wordt een nieuw netwerk opgebouwd.
Vertaald naar de begrippen ‘zorgen voor’ en ‘zorgen dat’, staat ‘zorgen voor’ niet synoniem voor ondersteuning van individuele inwoners. Ook individuele inwoners worden benaderd vanuit de ‘zorgen dat’ benadering met methodieken zoals in de volgende paragraaf beschreven. Dit in tegenstelling tot wat er in de opdrachtbeschrijving van Sociaal Werk De Kear wordt beschreven.
Werkwijze
- Vraaggericht werken: De inzet van Sociaal Werk De Kear sluit aan bij de vraagstukken die er in de verschillende gebieden in de gemeente leven. Vraaggericht werken vraagt om het kunnen bieden van maatwerk en het aan kunnen sluiten bij de leefwereld van de inwoners en dat wat voor inwoners belangrijk is. De buurtwerkers, buurtwerkers sport en cultuur en de jongerenwerkers zijn vaste gezichten in de dorpen en wijken en halen proactief vragen op bij inwoners, verenigingen en netwerkpartners. Ze maken een praatje op straat, sluiten aan bij activiteiten en onderhouden contacten met (sport) verenigingen en andere lokale samenwerkingspartners.
- Positieve Gezondheid: Machteld Huber heeft een visie ontwikkeld op de beleving van gezondheid en welbevinden die aansluit bij het willen bieden van maatwerk en het aansluiten bij de leefwereld. De basisgedachte van Positieve Gezondheid is dat gezondheid meer is dan de afwezigheid van ziekten en klachten. Elementen als veerkracht, zingeving en zelfmanagement zijn ook belangrijk om te bepalen of iemand al dan niet gezond is[1]. Met deze bredere benadering draag je bij aan het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan. Én om zo veel mogelijk eigen regie te voeren. Professionals worden met deze visie uitgedaagd om breder te kijken dan hun eigen expertisegebied. Juist door het inzetten van interventies buiten het gezondheidsdomein kan gezondheidswinst worden geboekt[2].
- Common factors: Dit zijn de niet-specifieke, gemeenschappelijke werkwijzen en uitgangspunten die in het sociaal werk centraal staan. Denk hierbij aan inlevingsvermogen, een respectvolle bejegening en flexibiliteit. Maar ook bijvoorbeeld het kunnen aansluiten bij de motivatie van de inwoner, een goede ondersteuningsrelatie en een goede structurering van de interventie[3]. Het is wetenschappelijk aangetoond dat deze common factors een grote bijdrage leveren aan de uiteindelijke impact die interventies hebben op de inwoners[4].
- Outreachend werken: Hierbij wordt actief ingezet op het leggen van contacten, het achterhalen van de vragen van de inwoners en het doorverwijzen naar passende ondersteuning. Het heeft als doel een brug te slaan tussen de ‘leefwereld’ van inwoners en de ‘systeemwereld’ van instanties. Het leggen van het eerste contact in de eigen leefomgeving van inwoners staat bij outreachend werken centraal. Het vraagt van professionals dat ze zelfverzekerd naar voren kunnen treden in de leefwereld van inwoners die ze willen bereiken. Outreachend werken brengt positieve sociale effecten teweeg (Movisie, 2017)[5]; mensen die bezocht worden door professionals voelen zich gehoord en gesteund. Het blijkt dat problemen in een vroeg stadium gesignaleerd worden en daardoor op tijd aangepakt kunnen worden door het outreachend werken. Hierdoor kunnen zorgkosten in de toekomst bespaard worden.
- Sociale Netwerk Versterking: door middel van sociale netwerk versterking wordt zowel op collectief als individueel niveau ingezet op het vergroten van de zelfredzaamheid van inwoners. Belangrijk bij deze aanpak is dat de sociaal werker vragen stelt die gericht zijn op dat de inwoner zelf de regie en besluiten neemt en een plan voor de toekomst maakt. De professional is voornamelijk procesbegeleider en facilitator. (zie ook blz. 10)
- Oplossingsgericht en methodisch werken: Sociaal Werk De Kear heeft het motto: Van zorgen vóór naar zorgen dát. Hier wordt uitvoering aan gegeven met methodieken als Sociale Netwerkversterking, Erop af, ABCD-werkwijze [6] en oplossingsgericht werken. Ze zet in op het bevorderen van eigenaarschap en zelfredzaamheid. Door het gebruik van het gespreksinstrument van Positieve Gezondheid worden inwoners eigenaar gemaakt van het vraagstuk en de oplossing. Maar ook in andere vormen van ondersteuning zoals collectieve activiteiten of ondersteuning van verenigingen en initiatieven door buurtwerkers sport en cultuur vormt dit principe de basis.
- Evidence based: Hierbij wordt ervan uitgegaan dat kwalitatief goede hulp en ondersteuning bereikt kan worden als er aandacht is voor drie belangrijke domeinen: de expertise van de professional, de voorkeuren en waardes van de inwoner en de aanwezige wetenschappelijke evidentie. Sociaal Werk De Kear zet niet alleen voortdurend in op de ontwikkeling van de expertise van professionals, maar stelt vanuit het werken met Positieve Gezondheid de wensen, normen en waarden van inwoners steeds centraal. Bovendien is Sociaal Werk De Kear gestart met het meten van impact. Hierdoor is het straks (beter) mogelijk om de impact van de interventies op inwoners in kaart te kunnen brengen.
Sociaal Werk De Kear draagt met haar werkzaamheden rechtstreeks bij aan de gemeentelijke doelen. In de opdrachtbeschrijving zijn deze doelen beschreven, evenals indicatoren waarlangs de mate waarin de doelen worden gerealiseerd, geanalyseerd kunnen worden. Dit jaarverslag laat de resultaten zien die Sociaal Werk De Kear heeft behaald in 2022 op die gemeentelijke doelen. We spiegelen dit aan de trends en ontwikkelingen op het gebied van zorg en welzijn in de gemeente De Fryske Marren, die worden gemonitord met de Burgerpeiling. We baseren ons op de cijfers van Sociaal Werk De Kear van 1 januari tot en met 31 december 2022. Het geeft de situatie van het afgelopen jaar weer in cijfers.
Om een goed beeld te geven van de bijdrage van Sociaal Werk De Kear aan de gemeentelijke doelen, zijn de bij de doelen passende activiteiten van Sociaal Werk De Kear op een rij gezet in een DIN (Doelen Inspanningen Netwerk) (zie bijlage). In deze DIN zijn ook de netwerkpartners geïnventariseerd die samen met Sociaal Werk De Kear verantwoordelijk zijn voor het behalen van een specifiek doel. De doelen zijn voor een deel algemeen geformuleerd en een antwoord op die doelen zegt iets over de gezamenlijke inzet van alle organisaties die actief zijn in de gemeente. Of anders gezegd, “Eén aanbieder kan niet individueel verantwoordelijk worden gehouden voor het bereiken van een maatschappelijk resultaat (NJI)”. Niet alleen werken verschillende organisaties tegelijk aan gemeenschappelijke maatschappelijk doelen, ook spelen er vele externe factoren een rol.
De (hulp)vragen die Sociaal Werk De Kear binnenkomen, richten zich op de vier gemeentelijke hoofddoelen. Per vraag kunnen meerdere doelen gesteld worden. In de volgende paragrafen gaan we verder in op deze doelen.
[1] Huber, M. (2011). How should we define health? BMJ, 343
[2] Gezondheid breed op de agenda, landelijke nota gezondheidsbeleid 2020-2024. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
[3] Engbersen, R. & Omlo, J. (2020). Uit de duivelskring van armoede. Utrecht: Movisie.
[4] De Vries, S. (2017. Wat werkt en hoe? Het commonfactorsmodel als basis voor de psychosociale hulpverlening in het sociaal werk. Journal of Social Intervention: Theory and Practice. Volume 26, Issue 3, pp. 4–27.
[5] Wat werkt bij Outreachend werken, Kansen en dilemma’s voor sociale wijkteams. Movisie, 2017.
[6] De ABCD-aanpak is een aanpak voor community building/ het versterken van gemeenschappen van binnenuit. Het overkoepelende doel van Asset-Based Community Development (ABCD) is het van binnenuit werken aan een in economisch, cultureel en sociaal opzicht leefbare buurt, door sociale relaties tot stand te brengen en capaciteiten van bewoners, organisaties en instellingen binnen de lokale gemeenschap te mobiliseren.
