Versterken inwonersinitiatieven, verenigingen en vrijwilligersorganisaties

Vanuit de gemeentelijke doelstelling voor een sterke dragende samenleving met goede en toegankelijke basisvoorzieningen, ondersteunt Sociaal Werk De Kear inwonersinitiatieven, verenigingen en (vrijwilligers)organisaties om een sterke dragende samenleving te realiseren. Hierin werkt Sociaal Werk De Kear samen met inwoners om het samenleven in de buurten en dorpen te versterken, met elkaar en voor elkaar.

Uit de Burgerpeiling (2023) komt naar voren dat het grootste deel van de inwoners vindt dat buurtbewoners voor elkaar klaar staan. Slechts 4% is het daar niet mee eens. Ook de betrokkenheid in de buurt neemt toe de laatste jaren. Het blijkt dat goede sociale netwerken en verbondenheid tussen mensen het welzijn van mensen bevordert, en daarnaast ook een positief effect heeft op het geluksgevoel van mensen en de tevredenheid met het eigen leven [11].

Deze toenemende betrokkenheid uit zich ook in hoe vaak mensen zich inzetten voor anderen en/of maatschappelijke doelen. Er is een toename te zien in zowel de zorg aan een familie/vriend/kennis, hulp aan buren, aandacht voor buren in een moeilijke situatie en vrijwilligerswerk (Burgerpeiling 2023).

Collectieve activiteiten

In 2022 zijn er 94 collectieve casussen geweest die gericht zijn op het versterken van inwonersactiviteiten, verenigingen en vrijwilligersorganisaties. Deze activiteiten bestaan vaak uit meerdere bijeenkomsten.

Aantal collectieve casussen gericht op versterken van inwonersinitiatieven, verenigingen en vrijwilligersorganisaties per doelstelling, Sociaal Werk De Kear, 2022

Figuur 9

Leefbaarheid: een actieve en zorgzame samenleving

De ondersteuning van inwonersinitiatieven, verenigingen en (vrijwilligers)organisaties betrof in het afgelopen jaar 70 inwonersgroepen die zich in willen zetten voor de samenleving. In totaal ging het hier om 484 bijeenkomsten. De ondersteuning bestaat eruit dat ze zo goed mogelijk aansluit bij wat de groepen zelf kunnen en hen te stimuleren steeds meer zelf te gaan doen.

We zien over het algemeen de trend dat inwonersinitiatieven steeds vaker gedragen (kunnen) worden door de inwoners zelf. Naarmate de ondersteuning vordert, neemt de draagkracht toe.

Draagkracht inwonersinitiatieven, Sociaal Werk De Kear, 2022

zelfstandigheid	groep kan het niet op eigen houtje	groep kan veel zelf	groep kan bijna alles zelf	groep kan nagenoeg alles zelf	groep is volledig zelfstandig	niet ingevuld/n.v.t.
startmeting	33	41	16	8	9	21
tussenmeting	4	20	11	19	7	22
eindmeting	3	14	5	17	7	27

figuur 10

Uit de burgerpeilingen die de afgelopen jaren zijn gehouden zien we dat de inwoners van De Fryske Marren zich actief inzetten in vrijwilligerswerk en het verenigingsleven. Opvallend is dat nu een aanzienlijk hoger percentage mensen aangeeft te weinig tijd te hebben of te druk te zijn om vrijwilligerswerk te doen (van 42% in 2022 naar 58% in 2023).

Versterken sociale cohesie

Een belangrijk aspect van leefbaarheid is het versterken van de sociale verbondenheid in dorpen en buurten.

DFM centraal is het digitale buurtplatform van De Fryske Marren. Sociaal Werk De Kear faciliteert het digitale platform, het beheer ligt bij vrijwilligers, de zogenoemde buurtverbinders. Dit platform maakt verbinding mogelijk tussen mensen in de buurten/wijken en met de vele maatschappelijke initiatieven in de gemeente. Op dit online digitale ‘dorpsplein’ kunnen alle inwoners uit de gemeente informatie/nieuws delen. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om een agenda, prikbord, hulp gevraagd/aangeboden, het aanbod van vrijwilligerswerk, maar ook buurtverhalen/buurtfoto’s, buurtverbeteringen etc. De vrijwillige buurtverbinders helpen bij het gebruik van de site, stimuleren bewoners en organisaties om mee te doen en vormen de redactie van de site met als doel het beheren en verbinding leggen tussen bewoners onderling en tussen bewoners en organisaties.

Er wordt nog gekeken naar het behoud van het platform, omdat uit een gebruikersonderzoek in 2022 het beeld naar voren is gekomen dat de (beoogde) gebruikers van net platform op dit moment geen toegevoegde waarde ervaren voor het platform DFMcentraal.nl.

Preventie en signalering

Sociaal Werk De Kear neemt deel aan ‘Doen wat voor de hand ligt’ in Oudehaske en Rottum. Hierbij wordt er gezamenlijk ingezet op collectieve ondersteuning en activiteiten. Inwoners worden, waar mogelijk, naar basisvoorzieningen doorverwezen in plaats van naar maatwerkvoorzieningen. Samen met het sociaal wijkteam worden casussen opgepakt. De rol van Sociaal Werk De Kear is actieve betrokkenheid in het dorp. Er wordt contact gelegd en onderhouden met inwoners, organisaties, verenigingen en overige besturen. Daarnaast gaat Sociaal Werk De Kear af op signalen. Doen wat voor de hand ligt is verder uitgerold in Gezond je ding doen, op twee plekken (Joure Zuid en St Nyk).

Netwerkpartners Versterken inwonersinitiatieven, verenigingen en vrijwilligersorganisaties

De samenwerking met de dorpen coördinatoren is structureel. Samen met hen heeft Sociaal Werk De Kear inspiratiesessies en inwonersinitiatieven opgezet, waaraan medewerkers van Sociaal Werk De Kear, collega’s van het sociaal wijkteam en de woningbouwcorporaties hebben deelgenomen.

Rollen: Versterken inwonersinitiatieven, verenigingen en vrijwilligersorganisaties

Sociaal Werk De Kear zet zich in voor het welzijn van de inwoners van de gemeente. Ze ondersteunen inwoners om hun mogelijkheden te zien en te ontwikkelen. De sociaal werker vervult daarin vier verschillende rollen, namelijk die van doorverwijzer, organisator, verbinderen aanjager. Hieronder geven we, op dezelfde manier als in het vorige hoofdstuk, een beeld van activiteiten die zijn gericht op het versterken van inwonersinitiatieven, verenigingen en vrijwilligersorganisaties.

Sport, bewegen en cultuur als middel tot meedoen

De buurtwerkers sport en cultuur van Sociaal Werk De Kear maken gebruik van sport en cultuur als middel om bij te dragen aan de versterking van de sociale basis en het voorkomen van problemen bij doelgroepen die extra aandacht nodig hebben. Het gaat hierbij allang niet meer alleen om sport en cultuur, maar ook om bijvoorbeeld bewegen, actief samen zijn en samen een kopje koffie drinken. Buurtwerkers hebben in hun werk verschillende rollen, waaronder aanjager, verbinder, doorverwijzer en organisator, afhankelijk van de behoeften van de inwoners. Ze zetten sport en cultuur in als verbinding tussen inwoners, sportverenigingen en culturele organisaties en – activiteiten en ondersteunen verenigingen om vitaal te blijven. Ze stimuleren inwoners om te bewegen en gezond te leven of deel te nemen aan activiteiten. Buurtwerkers werken gebiedsgericht en kennen de dorpen en mensen, waardoor ze duurzame oplossingen en initiatieven tot stand kunnen brengen. Ze baseren hun inzet op de gebiedsanalyse. De inzet van buurtwerkers sport en cultuur als schakel en verbinder in de wijk tussen sport- en beweegaanbod en eerstelijnszorg is volgens onderzoeken een belangrijke succesfactor in de doorstroom van mensen met een gezondheidsrisico van zorg naar regulier sport- en beweegaanbod [12].

Middels de Brede Regeling Combinatiefunctionarissen zijn er middelen beschikbaar gesteld om de verbinding tussen sporten, cultuur en een derde discipline tot stand te brengen. Voor Sociaal Werk De Kear uit zich dit in 8,2 fte. Waarvan 7,8 voor de sector sport en bewegen en 0,4 fte voor de sector kunst en cultuur. In de figuur hieronder is een overzicht van verschillende activiteiten die gericht zijn op het versterken van inwonersinitiatieven, verenigingen en vrijwilligersorganisaties, waarin sport en/of cultuur als middel wordt gebruikt. Dit overzicht is niet uitputtend.

Sport én Cultuur	Sport	Cultuur
Verenigingsondersteuning	Strand Parkour Lemmer	Stichting Oud Lemmer
De Bokking	Verenigingsondersteuning SV NOK voetbalafdeling	Brûsplak
Oudergroep	Verenigingsondersteuning VC Joure
Verplaatsen skatebaan/ontmoetingsplek jongeren	Regioteam aangepast sporten
Onderzoek inclusief sporten en bewegen	Onderzoek (mis)match sportaanbod
Zomeractiviteit Zeekadettenkorps Lemmer	Ondersteunen G-team SC Joure
Markante plekken in DFM
Aangepast golfen

Indicatoren Versterken inwonersinitiatieven, verenigingen en vrijwilligersorganisaties

In de opdrachtbeschrijving zijn voor de doelstelling ‘versterking inwonersinitiatieven, verenigingen en vrijwilligersorganisaties’ een aantal indicatoren gedefinieerd. Deze indicatoren zijn hieronder in een tabel samengebracht.

Indicatoren	Bron		2019	2020	2021	2022	2023
Percentage inwoners dat zich actief (‘vaak’ en ‘af en toe’) inzet voor de buurt	Burgerpeiling						55%
Percentage inwoners dat zich actief inzet in vrijwilligerswerk	Burgerpeiling		55%	51%	47%	47%	41%
Percentage maatschappelijke participatie	Burgerpeiling		68%	71%
Percentage met inzet voor anderen en maatschappelijke doelen	Burgerpeiling	Vrijwilligerswerk (laatste 12 maanden)	55%	51%	47%	47%	41%
		Zorg aan hulpbehoevende naaste	51%	49%	52%	48%	70%
		Aandacht voor buren in een zorgwekkende situatie	37%	40%	40%	37%	51%
		Hulp aan buren	64%	63%	60%	64%	69%
Percentage inwoners dat burenhulp geeft	Burgerpeiling	Opvangen kinderen	25%	24%	25%	22%	33%
		Medicijnen toedienen en persoonlijke verzorging	8%	9%	7%	8%	8%
		Klusjes in huis	27%	33%	31%	32%	33%
		Schoonmaken en koken	8%	8%	10%	7%	8%
		Helpen bij vervoer	49%	51%	56%	49%	45%
		Hulp bij boodschappen	53%	55%	67%	59%	54%
Percentage buurtbewoners dat op een prettige manier met elkaar omgaat	Burgerpeiling		81%	89%	85%	87%	83%
Percentage buurtbewoners dat zich thuis voelt in de buurt	Burgerpeiling		89%	94%	92%	90%	88%
Percentage buurtbewoners dat zich niet veilig voelt in zijn/haar eigen buurt	Burgerpeiling		0%	1%	1%	1%	0%
Percentage buurtbewoners dat overlast van anderen ervaart	Burgerpeiling		6%	2%	5%	7%	6%

Sociaal Werk De Kear levert, samen met de partners in de gemeente, een belangrijke bijdrage aan de versterking van inwonersinitiatieven, verenigingen en vrijwilligersorganisaties in de gemeente De Fryske Marren. De bijdrage is in dit hoofdstuk beschreven.