Gezondheid bevorderen
"Ik vond het wandelen gezellig, maar ik kan meer. En daarom ga ik nu naar een sportschool."
Gezondheid bevorderen
1. Ambitie
Programma Sociale Stad Assen: ‘We stimuleren inwoners om gezond te leven, voldoende te bewegen en zo gezond mogelijk te eten en te drinken. We dragen bij aan het voorkomen van gezondheidsproblemen en daarmee bevorderen we de beschikbaarheid en de toegankelijkheid van de zorg (cure en care) in de (nabije) toekomst. In nauwe samenwerking met partners in Assen en de regio en de zorgverzekeraar voeren we het Integraal Zorgakkoord en het Gezond en Actief Leven Akkoord uit.’
2. Maatschappelijke resultaten
In concept geformuleerd door de gemeente:
- Het aantal inwoners in de gemeente Assen dat te maken heeft met overgewicht stijgt niet.
- Er zijn meer inwoners in de gemeente Assen die voldoende bewegen en daarmee voldoen aan de beweegrichtlijnen van het RIVM.
- De algemene gezondheid van de inwoners van de gemeente Assen stijgt met 5%.
- Er zijn meer inwoners in de gemeente Assen die tevreden zijn over hun leefomgeving.
- Van zorg naar welzijn: afname in het aantal huisartsbezoeken met een niet-medische hulpvraag.
3. Activiteiten
Specifieke diensten/activiteiten
* Buurtsportwerk: jaarplan gezondheid en inzet op Sportakkoord
* Welzijn op Recept
* OGGZ
* Optimaal leven
* Join Us
Extra opdrachten
* Buurtsportwerker ouderen
* POH Jeugd
* AAN
* Cultuur in de wijk - cultuurcoach
* Preventief beweegaanbod - valpreventie, GLI, MBvO
4. Input kwaliteit
Worden nog nader geformuleerd door Vaart Welzijn.
5. Outcome
| Indicatoren outcome - bereik | 2024 | 2023 | Ontwikkeling |
|---|---|---|---|
| WOR | |||
| Aantal Collegiale consultaties | 122 | 181 | ↓ |
| Aantal Informatie en Adviesvragen | 120 | 49 | ↑ |
| Aantal Verwijzingen | 226 | 183 | ↑ |
| Join Us | |||
| Aantal jongeren 14-18 dat heeft deelgenomen | 17 | 10 | ↑ |
| Aantal jongeren 19-24 dat heeft deelgenomen | 35 | 14 | ↑ |
| Preventief beweegaanbod - MBvO | |||
| Aantal groepen | 28 | 28 | ↔ |
| Aantal deelnemers | 383 | 360 | ↔ |
| Aantal ingezette docenten | 12 | 10 | ↑ |
| AAN | |||
| Aantal activiteiten/bijeenkomsten | 144 | 368 | ↓ |
| Totaal aantal deelnemers aan de activiteiten | 3336 | 4207 | ↓ |
Buurtwerk sport
In 2024 is door het buurtwerk sport uitvoering gegeven aan het jaarplan gezondheid. We hebben de langlopende activiteiten en projecten die hun meerwaarde hebben bewezen gecontinueerd. De buurtwerkers sport zijn actief binnen Mijn Buurt Assen (BOSS), de scholen (Handen Ineen) en krijgen een grotere rol binnen de zorg (Welzijn op Recept). Binnen deze netwerken leggen we met name de link tussen sociaal, bewegen en leefstijl. Via het ontwikkelen van Bewegen op Recept willen we deze samenwerking met de zorg nog verder uitbreiden. De voorbereidingen hierop zijn in 2024 getroffen.
De buurtwerkers sport hebben daarnaast een grote rol gehad in de aanmeldingen die zijn gedaan bij het Jeugd Sport- en Cultuurfonds en het Volwassenenfonds (zie hoofdstuk 6). Naast het doen van de aanvraag worden inwoners ondersteund in het maken van een passende keuze. Daarbij is het waardevol om te zien dat de buurtwerkers sport ook wegwijs zijn geworden in het ‘onderdeel’ kunst en cultuur en ook de collega’s met andere functies wegwijs maken in het doen van een goede aanvraag. Hierdoor groeit ook intern de aandacht voor bewegen, gezondheid en cultuur.
Ook in 2024 is er veel aandacht geweest voor de groeiende en waardevolle samenwerking met Assen SportStad. Naast de maandelijkse samenwerkingsdag is er in subgroepen aandacht geweest voor 3 deelthema’s van het sportakkoord. Dit zijn Vaardig in bewegen, Inclusie en diversiteit en Vitale Aanbieders. Ook buiten deze thema’s weten we elkaar steeds beter te vinden. Denk aan de lancering van de website Assen Actief, de open sportclubdag en 4mijl. We verbinden het beste van twee werelden; sport als doel en sport & bewegen als middel voor maatschappelijke doeleinden.
Vanuit de subgroep Vaardig in Bewegen is ingezoomd op de motorische ontwikkeling van jonge kinderen. Veel scholen voeren een motorische scan uit, gerichte vervolgacties blijven in veel gevallen uit. Daarom is in samenwerking met een fysiotherapiepraktijk en de gymnastiekvereniging (Nijntje Beweegdiploma) extra aanbod gecreëerd voor leerlingen die gebaat zijn bij extra motorische aandacht, Club Extra. Bij Club Extra gaat het om bewegen in een kleine groep en veel begeleiding, waarbij plezier in bewegen voorop staat. Door de kleine groepen is veel maatwerk mogelijk en zien we de kinderen weer met meer plezier en zelfvertrouwen deelnemen aan de activiteiten.
Vanuit de subgroep inclusie en diversiteit werken we gezamenlijk aan extra beweging voor inwoners die beweegarmoede ervaren en niet goed weten waar ze moeten beginnen. Zo geeft de buurtwerker sport wekelijkse beweeglessen aan inwoners die een Gecombineerde Leefstijlinterventie volgen (zie onder). Eind 2024 zijn we gezamenlijk gestart met het ontwikkelen van Bewegen op Recept, onderdeel van Welzijn op Recept, waarbij we een heldere route en verwijzing maken voor inwoners die van zorg, naar welzijn, naar gezondheid & bewegen willen ‘bewegen’. Onderdeel hiervan zijn de bewezen interventies GLI, valpreventie en MBvO (zie onder). Maar ook andere initiatieven en partijen worden toegevoegd die specifiek aanbod hebben voor ‘kwetsbare’ inwoners (diabetes, gewicht, LVB, GGZ etc.).
Vanuit de subgroep vitale aanbieders ondersteunen we verenigingen bij hun maatschappelijke en sportspecifieke vraagstukken. Dit doen we proactief. De buurtwerker sport en collega van Assen SportStad halen actief vragen bij verenigingen op en bieden ondersteuning. Door het bouwen aan de relatie met verenigingen ontstaat er ook ruimte om omgekeerd thema’s aan te dragen. Zo is er onder andere een Sportcafé georganiseerd voor verenigingen om samen met VNN aandacht te vragen voor middelengebruik en verantwoord alcoholgebruik. Ook vanuit de website Assen Actief werken we nauw samen met verenigingen. Het geeft ze een mooie mogelijkheid om zichzelf te presenteren en inwoners kennis te laten maken met hun aanbod.
Nieuw: Bokstraining
Een zevental professionals van Vaart Welzijn zijn getraind om bokstraining te geven. Tijdens de bokstraining komen gedragspatronen naar voren, waar we ons meestal niet bewust van zijn. Je kunt veiligheid en ruimte creëren en daardoor gevoelens en patronen inzichtelijk maken. Het wordt veel ingezet bij weerbaarheidstraining, ook bij Vaart Welzijn, zoals we elders in de rapportage kunnen lezen. Daarnaast kan het worden ingezet bij individuele ondersteuning, zoals bij Chris.
Bokstraining voor Chris*
Het aanmeldteam meldde hem aan met de hulpvraag om te ondersteunen met emotieregulatie en grenzen aangeven. Irma, maatschappelijk werker en Marco, buurtwerker sport hebben gezamenlijk een intakegesprek met Chris gevoerd. Chris heeft een complexe thuissituatie en zijn manier om hier mee om te gaan is om het iedereen naar de zin te willen maken. Hij heeft daardoor moeite met het aangeven van grenzen. Chris vond het moeilijk om hier over te praten.
Marco en Irma stellen voor om bokstraining te doen, om te onderzoeken wat Chris nodig heeft om zichzelf wel op nummer één te zetten. Na een paar boksoefeningen volgde er een doorbraak en kreeg Chris het inzicht dat hij toch graag onderliggende trauma’s wilde verwerken door EMDR. Tot nu toe had hij deze stap niet kunnen/willen maken. Hij heeft zich hiervoor aangemeld. Een paar dagen later vertelt Chris aan Marco dat hij ’s avonds heel emotioneel was geworden, maar dat het hem ook heel veel kracht heeft gegeven om vervolgstappen te zetten. Chris gaf aan: “Jullie hebben door datgene heen geprikt, waar ik niet durfde te komen.”
* De namen in deze beschrijving zijn fictief
Preventief beweegaanbod
Het preventief beweegaanbod bestaat uit drie onderdelen: MBvO (Meer Bewegen voor Ouderen), Valpreventie en GLI (Gecombineerde Leefstijl Interventie).
Bij MBvO is het aantal groepen gelijk gebleven. Er is wel nieuwe gymnastiekgroep gestart en de badmintongroep is vanwege te weinig deelnemers gestopt. Het aantal deelnemers is, zoals opgenomen in de doelen voor 2024, licht gestegen van 360 in 2023 naar 383 in 2024.
De valpreventiecursussen worden gegeven door 4 grote fysiotherapiepraktijken. De intakes hiervoor doet de buurtwerker sport van Vaart Welzijn. Wanneer inwoners niet in aanmerking komen voor de valpreventiecursus kijkt de buurtwerker sport samen met de inwoner welke andere mogelijkheden er zijn binnen Assen om aan de behoefte van de inwoner te voldoen. Daarnaast vangt de buurtwerker soms signalen op van andere problemen of vragen die er spelen. Dan verwijst ze naar het buurtteam, zodat signalen in een vroeg stadium opgepakt kunnen worden.
De buurtwerker sport organiseert beweegmomenten in een groep voor deelnemers aan het GLI+-traject. Dit zijn inwoners met obesitas. Het doel van de groep is om laagdrempelig in beweging te komen en plezier staat centraal. Van de groep die in 2024 is afgerond zijn er vier deelnemers die zelfstandig zijn gaan sporten. Omdat iedereen in dezelfde situatie zit werkt de groep ook als lotgenotengroep en wisselen de deelnemers regelmatig ervaringen uit en leert men van elkaar.
Het aantal doorverwijzingen vanuit de GLI-aanbieders bleef achter op de verwachting, dit is besproken met elkaar en er zijn nieuwe afspraken gemaakt hoe dit proces doorontwikkeld kan worden.
Onderstaande quotes van deelnemers aan de GLI laten zien dat de deelnemers letterlijk en figuurlijk in beweging zijn gekomen:
Deelnemer GLI groep:
''Ik vond het fijn dat je goed naar mij luisterde en samen met mij naar oplossingen keek om in beweging te komen. Je bent zelfs met me meegegaan naar een proefles, omdat ik het spannend vond. Nu sport ik zelfstandig en dat geeft me veel vertrouwen."
Deelnemer Beweegclub GLI:
"Door de beweegclub ben ik meer gaan bewegen. Zonder de beweegclub zou ik niet in beweging zijn gekomen en die stap naar een sportvereniging niet hebben gezet."
Deelnemer beweegclub GLI+:
Eerste les - "Ik vind sport en bewegen echt niks en het is ook niets voor mij."
Tweede les, zelfde deelnemer: "Ik vind het superleuk om te sporten en te bewegen met lotgenoten. Ik had niet verwacht dat ik dit zo leuk zou vinden."
Join Us
De groep van 18-25 jaar, gestart in 2023, heeft in januari 2025 afscheid genomen van de jongerenwerker en jeugdmaatschappelijk werker van Vaart Welzijn die Join Us begeleiden. De laatste maanden van 2024 hebben zij al zelfstandig bijeenkomsten georganiseerd, maar dan in hetzelfde gebouw en op dezelfde tijd als de nieuwe groep, zodat de jongerenwerkers nog een oogje in het zeil konden houden. Het is een hechte groep geworden en vanaf januari zullen zij hun bijeenkomsten bij een van hen thuis voortzetten, onder de naam We joined. Een prachtig voorbeeld van een groep die opgezet is door Vaart Welzijn en nu zelfstandig verder gaat. Ondertussen is er een nieuwe groep jongeren van 18-25 jaar gestart, waarbij de nadruk ligt op het vormen van het groepsgevoel.
Tijdens de laatste bijeenkomst is met de eerste groep besproken wat deelname aan Join Us hen heeft gebracht. Contact kunnen leggen, ook buiten Join Us, ergens op af durven stappen en daar zelf de regie in kunnen nemen, dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor de lol die zij hebben en dat het ook oké is om kwetsbaar te zijn. De jongerenwerkers zien daarnaast dat zij meer in oplossingen zijn gaan denken en het organiserend vermogen hoger ligt. De jongeren gaven de jongerenwerkers tijdens hun afscheidsbijeenkomst de “waarschuwing” dat zij hen nog wel wisten te vinden bij problemen.
De groep van 14-18 jaar bestaat uit 11 jongeren. Er zijn een aantal uitgestroomd, omdat deelname niet meer nodig was. Daarnaast is er ook iemand opgehouden omdat diegene theaterles is gaan volgen, wat ook nieuwe contacten oplevert. In deze jongere groep reiken de jongerenwerkers meer aan, ze organiseren meer samen met de jongeren de activiteiten, terwijl bij de oudere groep de nadruk meer ligt op het zelf organiseren door de groep.
Dankwoord (samenvatting) voor de jongerenwerkers van Join Us 2023-2025 - van een deelnemer
8 maart 2023 De eerste aanmelding is een feit. Dat was ik. Daarna volgden al snel anderen. Niemand wist wat dit ons zou brengen, maar de eerste stappen zijn gezet. Iedereen was zoekend naar meer contact met leeftijdsgenoten.
Langzaam maar zeker werd de groep groter. We deden in 2023 leuke dingen zoals: Naar de Baggelhuizerplas, spelletjes spelen en zelfs een kerstdiner. Het eerste uitje dat we zelf organiseerden was naar Walibi Fright Night in 2023, met een klein groepje.
In 2024 is de groep hechter geworden. We zijn naar het bevrijdingsfestival en TT nacht geweest. Verjaardagen worden gevierd en we zijn zelfs met elkaar op vakantie geweest!
Deze groep heeft mij de afgelopen 2 jaar veel opgeleverd. Ik heb leuke vriendschappen opgebouwd waar ik in regelmaat mee afspreek. We hebben lastige ervaringen met elkaar kunnen delen, maar we hebben ook ontzettend veel gelachen.
Ik kan zo nog wel even door gaan, maar aan alles komt een eind.
Vandaag 6 januari 2025 is de laatste ‘officiële’ Join Us bijeenkomst voor ons. Ik wil Ina en Melissa enorm bedanken voor hun inzet. Hopelijk kunnen jullie nog veel meer groepen begeleiden die net zo succesvol worden als wij met z’n allen.
Bedankt!
AAN (Asser Activiteiten Na school)
Bij AAN is het aantal activiteiten en deelnemers gedaald ten opzichte van 2023. We zien wel dat het gemiddeld aantal deelnemers per activiteit is gestegen. Er is in 2024 meer ingezet op het opbouwen van een relatie met kinderen en ouders, dan op het bereiken van zo veel mogelijk deelnemers. Hierdoor werken de AAN-activiteiten als vliegwiel voor de bekendheid van buurtwerk en buurtmaatschappelijk werk van Vaart Welzijn en wordt het laagdrempeliger om ondersteuning te vragen. Ook signaleren de buurtwerkers sport zelf sneller vragen en kunnen ze eerder doorverwijzen naar hun collega's. Daarnaast is ingezet op het organiseren van doorlopende activiteiten, zoals 'Noorderpark beweegt' dat in 2024 gestart is. Hierbij worden stagiaires betrokken, zodat het mes aan meerdere kanten snijdt. Elke week organiseert Vaart Welzijn activiteiten met wisselende thema's voor basisschoolkinderen. Zo komen zij in beweging, leren hun kwaliteiten kennen, komen in aanraking met nieuwe activiteiten en nieuwe kinderen uit de buurt en kunnen zij ontdekken wat bij hun past.
Cultuurcoach
De cultuurcoach heeft in 2023 veel tijd geïnvesteerd in het opbouwen en uitbreiden van een netwerk en het onder de aandacht brengen van zijn functie. Dat dit zijn vruchten afwerpt heeft hij in 2024 gemerkt: steeds vaker wordt hij betrokken bij projecten of om advies gevraagd door o.a. culturele organisaties, inwoners, collega’s van Vaart Welzijn en de gemeente Assen. In het kader van professionalisering en uitwisseling neemt de cultuurcoach deel aan de bijeenkomsten met de Groningse en Drentse cultuurcoaches, begeleid door Stichting Kunst en Cultuur.
In 2024 zijn de projecten Peelo Kleurt, Die Ken Ik (DKI) en Project Oost, in het kader van ‘Meer kunst en cultuur in de wijk’ gecontinueerd. Bij Peelo Kleurt heeft de cultuurcoach de organiserende inwoners zich zien ontwikkelen. De organisatie verschuift meer van de cultuurcoach en buurtwerkers naar de inwoners. Zij ontwikkelen hun vaardigheden, durven verantwoordelijkheden op zich te nemen, zijn kritischer tijdens overleggen en nemen meer het initiatief. Culturele aanbieders zijn bij dit festival (en ook het Ubuntufestival) betrokken om zich meer in de wijken te kunnen presenteren. In het kader van Die Ken Ik waarbij de cultuurcoach nauw samenwerkt met jongerengroep North Art Label is een enquête onder 60 jongeren vanaf 12 jaar gehouden over hun interesses en behoeften op het gebied van kunst en cultuur. De uitkomsten worden door de cultuurcoach onder andere meegenomen bij de ontwikkeling van het stedelijk jongerencentrum. Tijdens het Project Oost hebben een aantal inwoners aangegeven dat zij mee willen doen met de organisatie, waardoor dit ook steeds meer vanuit de inwoners gedragen wordt.
Nieuwe initiatieven die de cultuurcoach heeft ondersteund zijn het Ubuntufestival in Noorderpark, het Mazzikaproject (zie onder), de schilderworkshops Kunstenaars nemen de tijd (zie hoofdstuk 2), de muurschilderingen in de Molukse Wijk, inwonersinitiatief De Blauwe Bogen aan het Beemdpad in Marsdijk en Kunstig Pittelo. Deze laatste is nog niet doorgegaan omdat er nog een inventarisatie van talenten loopt onder de inwoners en de beoogde locatie, de Maasstee, volop in ontwikkeling is.
Het Mazzikaproject
Dit gaat om een samenwerking tussen de begeleiders van de sociale activeringsgroepen voor statushouders (zie hoofdstuk 3) en de cultuurcoach. Tijdens deze avonden van de Syrische mannengroep werden drie muzikanten, twee Syrische en een Palestijnse, door de cultuurcoach in contact gebracht met deze mannengroep en gevraagd om op te treden. Hierbij gold dat de Palestijnse muzikant geen contact had met andere muzikanten uit het Midden Oosten, wat hij wel graag wilde. Voor hem had deze verbinding dus een belangrijke meerwaarde. Tijdens de muziekavond zagen de begeleiders dat de mannen uit hun schulp kropen. Zij begonnen te dansen en konden even alle zorgen loslaten. De cultuurcoach heeft de muzikanten daarna ook nog in contact gebracht met twee Molukse Tifa-muzikanten (percussionisten), die samen op een van de avonden het muzikale gedeelte verzorgden.
Toelichting outcome bereik en doelrealisatie
Welzijn op Recept (WoR)
Vanaf 2022 zien we een stijging van de aantallen bij Welzijn op Recept, met name in de verwijzingen en de informatie en adviesvragen (zie de grafiek hieronder). Het aantal collegiale consultaties is dit jaar gedaald. Dit zou er op kunnen wijzen dat huisartsen en POH-ers beter weten welke patiënten zij kunnen doorverwijzen en daarvoor minder afstemming nodig hebben. Aangezien er blijvend geïnvesteerd is in elkaar leren kennen en blijven vinden, lijkt dit een logische verklaring. Naast de verbinding zoeken met de huisartsen, heeft deze investering ook in de contacten met POH-ers, fysiotherapeuten en apothekers plaatsgevonden. Als laatste zijn er extra praktijken aangesloten. Na een eerste afwachtende houding en de nodige afstemmingsoverleggen zien we daar nu ook de aanmeldingen stijgen.
Naast de reguliere verwijzingen worden er ook gezamenlijke activiteiten opgezet met huisartsenpraktijken. Zo is er door het team Noorderpark-Peelo samen met de huisartsen en POH aan 90 inwoners een voorlichting gegeven over “de laatste levensfase”. Aan de orde kwam hoe de inwoner hierin eigen regie kan nemen en welke activiteiten in het voorliggend veld hieraan bij kunnen dragen. In Marsdijk is er aan 8 inwoners een “groepsconsult” gegeven samen met de POH Somatiek en GGZ. Hierin is aandacht geweest voor meerdere gezondheidsthema's en hebben wij voorlichting gegeven over de voorzieningen in het voorliggend veld.
6. Bijdrage aan ambitie en maatschappelijke resultaten
Onze bijdrage aan deze ambitie bestaat uit activiteiten die inwoners laten kennismaken met verschillende vormen van bewegen. Op deze manier kunnen zij ervaren welke vorm van bewegen bij hen past en we proberen hen te stimuleren om deze vorm van bewegen vervolgens zelfstandig te beoefenen. Zo nodig attenderen we inwoners op financiële regelingen of kijken we samen hoe we andere obstakels die het bewegen in de weg staan uit de weg kunnen ruimen. Daarnaast bieden we activiteiten aan die zich specifiek richten op het verbeteren van de mentale gezondheid. We zien daarbij de wisselwerking tussen beide: het verbeteren van de lichamelijke gezondheid heeft vaak een positieve werking op de mentale gezondheid en andersom.
Welzijn op Recept speelt een belangrijk rol in het verbeteren van de (positieve) gezondheid van de inwoners van Assen. De welzijnscoaches kunnen hierbij niet alleen verwijzen naar de hier beschreven activiteiten, maar naar het gehele aanbod van Vaart Welzijn en ketenpartners (institutionele sociale basis). Door het verbeteren van psychosociale factoren verbetert de mentale en fysieke gezondheid en wordt inzet van verdere gezondheidszorg voorkomen of verminderd.
