03 Sociale basis versterken

ABCD Summerschool
Om samenlevingsopbouw nog beter vorm te kunnen geven heeft een aantal buurtwerkers in 2024 deelgenomen aan de Summerschool ABCD (Asset Based Community Development). De ABCD benadering heeft als uitgangspunten: het in kaart brengen van talenten en hulpbronnen in de wijk, bewoners vormen het uitgangspunt en relaties tot stand brengen. Relaties tussen inwoners onderling, maar ook met vrijwillige verbanden, organisaties en andere dwarsverbanden die kunnen helpen bij de ontwikkeling van de buurt. Heel passend dus bij de uitgangspunten van Vaart Welzijn voor samenlevingsopbouw.

Zorgzame buurten
Assen Bloeit en Vaart Welzijn hebben in 2024 samen een projectplan opgesteld om tot zorgzame buurten in Assen te komen. De analysefase is dit jaar gestart en begin 2025 verwachten we de uitkomsten hiervan. Een zorgzame buurt is een gemeenschap van gelukkige en betrokken inwoners die harmonieus samenleven in een ‘zorgzame buurt’. In deze buurt versterken inwoners, welzijn en zorg elkaar op natuurlijke en logische wijze. De ABCD-benadering speelt ook in deze opdracht tot samenlevingsopbouw een belangrijke rol.

Een kwartiermaker betrekt mensen vanuit de wijk/buurt, analyseert situaties, ontwerpt oplossingen en stelt randvoorwaarden en de stappen op die nodig zijn voor een pilotproject in Assen Oost. Van daaruit kunnen de succesfactoren toegepast worden in andere buurten en wijken. Tegelijkertijd leggen we de verbinding met de wijkuitvoeringsplannen in Pittelo en Lariks. Waar mogelijk laten we de processen parallel verlopen, trekken we samen op en leren we samen. 

In het wijkuitvoeringsplan in Lariks ligt de basis voor een zorgzame buurt in opdracht 2, waarin verdiepend onderzoek plaatsvindt naar de behoefte van inwoners met betrekking tot een buurthuis, met andere woorden: een ‘warme plek’. Aangezien hiervoor in Lariks nog geen plek is, wordt op basis van dit behoeftenonderzoek door de gemeente een locatieonderzoek gedaan. Dit staat dus aan de basis van de ontwikkeling richting een zorgzame buurt in Lariks. 

In het wijkuitvoeringsplan Pittelo, staan vier opdrachten die gezamenlijk een goede basis bieden voor een zorgzame gemeenschap. De doorontwikkeling van wijkcentrum de Maasstee naar een 'huis van de wijk', bestaand ondersteuningsaanbod verbeteren, een integrale aanpak gezondheid en het ontwikkelen van een duurzame leergemeenschap. Wanneer we naar de opdrachten kijken komen de termen eigen regie van inwoners, inwonersinitiatieven en netwerkaanpak in alle opdrachten voor. Termen die ook de basis vormen voor een zorgzame gemeenschap. Daarnaast is het ‘huis van de wijk’ aan te merken als de ‘warme plek’ die een voorwaarde is voor een zorgzame gemeenschap.

In de loop van de uitvoering van het wijkuitvoeringsplan kwamen de trekkers van deze opdrachten er achter dat er veel overlap is. Alle opdrachten zijn volop in ontwikkeling. In de driehoek inwoners, welzijn en zorg, zijn in Pittelo grote stappen gezet: Vaart Welzijn is de trekker van de opdracht 'bestaand ondersteuningsaanbod verbeteren' en is nauw betrokken bij de andere opdrachten en vanuit onze werkwijze gericht op samenwerking met de inwoners en de partners in de buurt. De inwoners van Pittelo komen bij de buurtwerker en de leergemeenschap met concrete initiatieven om voorzieningen in de Maasstee op te zetten (zoals een kookclub en een wijkwerkplaats) en ook de zorg is steeds meer betrokken vanuit de netwerken die weer nieuw leven in geblazen worden.  

Wat nog mist om de plannen van deze inwonersinitiatieven en netwerken helemaal tot bloei te laten komen is de ‘warme plek’. De doorontwikkeling van wijkcentrum de Maasstee naar een ‘warme plek’ is een complex proces en vergt tijd. Zodra dit nader vorm krijgt is de driehoek van inwoners, welzijn en zorg er klaar voor om ook vanuit de Maasstee verder vorm te geven aan de zorgzame gemeenschap in Pittelo.

Wijkaanpakken
In Pittelo en Lariks zijn in 2024 de wijkuitvoeringsplannen vastgesteld. Buurtwerkers van Vaart Welzijn zijn hier nauw bij betrokken geweest en hebben ook een rol als trekker van een aantal opdrachten. Hierboven zagen we een voorbeeld daarvan. Ook in de wijken waar nu de wijkaanpak is gestart zijn onze buurtwerkers nauw betrokken. We zien dat door de wijkaanpakken de relaties tussen ketenpartners in de wijk versterkt worden en door de voortgangsoverleggen zijn we goed op de hoogte van elkaars opdrachten en de koppelkansen. De beleidsadviseur van Vaart Welzijn heeft ook in 2024 deelgenomen aan de Kerngroep wijkaanpakken en is daarnaast betrokken bij het inhoudelijk proces. Regelmatig koppelt zij de ontwikkelingen terug aan de organisatie en is er afstemming met de buurtwerkers.

Buurtteams en Mijn Buurt Assen
De buurtteams van Vaart Welzijn spelen een belangrijke rol in samenlevingsopbouw en het versterken van de sociale basis. Daar ligt de basis van waaruit gewerkt wordt aan sociale verbondenheid in de wijk, samen met de gemeente Assen en Actium in Mijn Buurt Assen. In de buurten worden inloopspreekuren, ontmoetingsactiviteiten als koffiemomenten, wandelgroepen, kookgroepen, creatieve activiteiten georganiseerd, aansluitend bij de behoefte van inwoners en vaak georganiseerd samen met vrijwilligers. Ook faciliteren en ondersteunen de buurtteams inwonersinitiatieven met ideeën voor hun buurt. Inwoners komen tijdens al deze activiteiten met elkaar in contact, hun sociale netwerk wordt vergroot en er ontstaan nieuwe initiatieven voor de wijk. Kortom: de activiteiten van de buurtteams versterken de sociale verbondenheid en de sociale basis en hebben daardoor een positieve invloed op de positieve gezondheid van de inwoners. 

Jongerenbudget: Top idee? Kom er mee!
De gemeente Assen heeft 100.000 euro beschikbaar gesteld om ideeën van jongeren voor de stad Assen uit te voeren. Vanuit Vaart Welzijn hebben jongerenwerker van het VO-team Melissa en buurtwerker sport Tom zich hiervoor ingezet als schakel tussen de gemeente en de jeugd.

Melissa en Tom geven aan dat het jongerenbudget echt een nieuw idee was binnen Assen en dat de projectgroep (bestaande uit jongerenbeleid, cultuur, communicatie en participatie van de gemeente en Melissa en Tom vanuit Vaart Welzijn) dit samen uit hebben gewerkt. Toen zij zich bij de werkgroep aansloten lag er nog veel open. Hun expertise met betrekking tot (het bereiken van) jongeren kon ten volle benut worden en dat gaf hun veel energie. Ze hebben een fijne samenwerking binnen de werkgroep ervaren.

Hun betrokkenheid bij het jongerenbudget heeft meer dan alleen de mooie uitgevoerde ideeën opgeleverd. Ook met de jongeren voor wiens idee niet is gekozen, is door Melissa en Tom contact opgenomen om te kijken of deze ideeën alsnog uitgevoerd kunnen worden. Ook waren er veel ideeën voor een jongerenontmoetingsplek. Daarom wordt deze nu in Peelo een keer in de maand georganiseerd.
Tom: “Tijdens het ideeënfestival heb ik veel mooie gesprekken gehad met jongeren, ook over andere onderwerpen. Tijdens de campagnerondes hebben we veel jongeren gesproken, wat veel bekendheid opgeleverd heeft voor het VO- en buurtteam. En we hebben nieuwe ideeën opgedaan voor activiteiten. Dat zijn mooie bij-effecten.”
Melissa: “We worden ook betrokken bij het opzetten van een jongerencentrum, omdat wij jongeren kunnen bereiken. De samenwerking met de gemeente is door onze inzet voor het jongerenbudget versterkt."

Z-Route - sociale activering statushouders
Sinds 2022 verzorgt Vaart Welzijn de sociale activering voor statushouders: de Z-route. Statushouders worden in minimaal 3 jaar in de gelegenheid gesteld om tenminste 800 sociale activeringsuren in de praktijk te brengen.

In 2024 werd duidelijk dat het de aandachtfunctionarissen grote moeite kostte om activeringsplekken te realiseren. Redenen hiervoor zijn het gebrek aan sociale activeringsplekken, dat deelnemers meerdere verplichtingen hadden en dat mannen en vrouwen elkaar overlappen in verplichtingen en problemen met kinderopvang. Ook werkt het niet mee dat werkgevers voor Nederlandse werknemers een subsidie kunnen krijgen die niet beschikbaar is voor de nieuwkomers. In overleg met de projectleider van de gemeente zijn de aandachtfunctionarissen zich gaan richten op het opzetten van collectieve activiteiten die bijdragen aan de doelen tijdsbesteding en participatie, in plaats van het zoeken van sociale activeringsplekken. 

In eerste instantie zijn een mannengroep en een vrouwengroep gestart, waarin de ondersteuning tweeledig is. Aan de ene kant leren zij Nederlands doordat zij in deze groep Nederlands moeten praten en aan de andere kant doen zij kennis op van de Nederlandse maatschappij en cultuur. De meeste deelnemers zijn laaggeletterd in hun eigen taal, waardoor Nederlands leren extra lastig is. De Z-route dient dan als voortraject voor een “werkontwikkelingsplek”, georganiseerd door WPDA.

Nieuw: Contactpersonen LHBTIQA+
Binnen Vaart Welzijn zijn twee contactpersonen benoemd voor vragen rondom LHBTIQA+. Zij houden hun kennis over dit onderwerp actueel, zoeken contact met de LHBTIQA+ community in Assen en functioneren als vraagbaak voor hun collega’s. In Assen zijn daarnaast vier verenigingen bezig om het vignet Veilige Kleedkamer te behalen. Zij worden daarbij ondersteund door een buurtwerker sport.

Buurtbemiddeling
In de halfjaarrapportage zagen we al een opvallende stijging van het aantal aanmeldingen voor buurtbemiddeling. De aanpak van de nieuwe coördinator buurtbemiddeling wierp toen al zijn vruchten af voor de zichtbaarheid en bekendheid van buurtbemiddeling en deze is verder gestegen. Uiteindelijk is er sprake van een verdubbeling van het aantal casussen van 55 in 2023 naar 109 casussen in 2024. In 2022 was het aantal nog 24. Ongeveer 85% van de casussen heeft een positief resultaat door een bemiddelingsgesprek, een intakegesprek, coaching of door een warme doorverwijzing.
In 2025 zal er onderzocht worden of een preventieve aanpak van burenconflicten mogelijk is. Eenzelfde stijging in 2025 is namelijk niet haalbaar binnen de beschikbare middelen en met het huidige aantal van 15 vrijwilligers.

De top drie van de aard van de klachten is:

1. Pesten/verstoorde relatie
2. Geluidsoverlast
3. Tuin/buitenproblemen

Start in 2025: Coaching bij Buurtbemiddeling – Persoonlijke hulp bij burenruzies
De dienstverlening van Buurtbemiddeling wordt in 2025 uitgebreid. De noordelijke coördinatoren van buurtbemiddeling merken een groeiende vraag naar coaching, vooral in situaties waar bemiddeling niet heeft gewerkt of waar buren niet willen meewerken. Met coaching door vrijwillige buurtbemiddelaars kunnen bewoners op een rustige en doelgerichte manier aan hun conflictsituatie werken. Coaching helpt hen hun zelfredzaamheid en zelfvertrouwen te vergroten en geeft hen handvatten om beter met het conflict om te gaan.

In 2024 zijn enkele van onze vrijwillige buurtbemiddelaars getraind om deze nieuwe dienst aan te bieden. Een prachtige kans voor de vrijwilligers om hun jarenlange ervaring op een nieuwe manier in te zetten. De training is ondersteund door de overkoepelende organisatie voor Buurtbemiddeling: Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV).

Relatie- en scheidingsteam
Eind november is het Relatie- en Scheidingsteam Assen van start gegaan. Eerst met een wekelijks spreekuur in Lariks en begin 2025 breiden we uit naar een tweede spreekuur in Kloosterveste. Dit team, bestaande uit professionals van de gemeente Assen, Yorneo en Vaart Welzijn, is er voor alle inwoners van Assen om te ondersteunen bij vragen en zorgen over relaties en scheiding.

Wat doet het team? Het team biedt een laagdrempelige plek waar inwoners terechtkunnen voor advies en ondersteuning. We richten ons op het informeren en begeleiden van inwoners bij scheidingen en relatievragen. Eén van de voornaamste doelen van het team is het verminderen van stress en negatieve impact op gezinnen en kinderen. We hopen hiermee grotere problemen voor deze categorie zoveel als mogelijk te voorkomen. Ook heeft het team specialisten met betrekking tot de juridische- en financiële aspecten.

In december zijn er vier inwoners geholpen met vragen, dat is een mooie start. In 2024 heeft de nadruk gelegen op de organisatie van het team. Doordat de tijden nog niet bekend waren, kon er nog niet uitgebreide promotie gedaan worden. Dit doen we in 2025. Wat opvalt is dat tot nu toe voornamelijk vrouwen zich bij het team melden, met hele diverse vragen. Woonruimte is wel een centraal thema bij deze vier aanmeldingen.

Handen Ineen
Handen ineen is de benaming voor een werkwijze waarbij Vaart Welzijn samen met relevante organisaties en het onderwijs zelf ideeën formuleert om ouders en kinderen in Assen te ondersteunen bij de vragen die zij in de ontwikkeling van kinderen tegenkomen. Hierbij is gekozen voor een integrale benadering waarbij het kind in zijn of haar eigen leefwereld centraal staat; dus zowel op school als thuis. Binnen iedere school wordt opnieuw samen gekeken naar de mogelijkheden en kansen. Handen Ineen vraagt om een actieve samenwerking tussen de school, Vaart Welzijn en andere relevante partijen. Met veel scholen verloopt deze samenwerking goed en bij een aantal scholen lukt het niet om deze samenwerking op poten te zetten. 

VVE
We zien bij de VVE ouderondersteuning dat er aanzienlijk meer laagtaalvaardige ouders worden bereikt. Dit komt mede door een pilot met het Consultatiebureau in Assen-Oost. Daar zijn de VVE-buurtwerkers aanwezig in de wachtkamer en gaan in gesprek met de ouders, wanneer zij dit willen. Zij kunnen daardoor in een vroeg stadium laagtaalvaardigheid signaleren. Zij wijzen de ouders dan meteen op de mogelijkheid om deel te nemen aan het Boekenspeelpark programma en de mogelijkheid om de kinderen toe te leiden naar de peuteropvang. De ouders wijzen zij op de activiteiten van het Taalhuis (zie volgende paragraaf). De VVE-buurtwerkers en het Taalhuis hebben veel samengewerkt, aangezien zij elkaars activiteiten versterken en aanvullen en de activiteiten van de buurtwerkers VVE een vindplaats zijn voor de doelgroep van het Taalhuis.

Tijdens het Boekenspeelpark programma wordt zeer regelmatig laaggeletterdheid gesignaleerd. Laaggeletterdheid kan invloed hebben op de ontwikkeling van kinderen, zeker bij een klein sociaal netwerk. In het Boekenspeelpark is onder andere ruimte voor vragen over opvoeding, peuteropvang of andere regelzaken en uitdagingen rondom het jonge kind. Ook kan in dit programma voorgedaan worden hoe je omgaat met gedrag wat niet gewenst is of worden er tips gegeven als daar behoefte aan is, bijvoorbeeld over het dagritme. Hierin werken we ook geregeld nauw samen met het Taalhuis. 

Naast opvoedvragen en laagtaalvaardigheid signaleren de VVE-buurtwerkers ook andere problemen, zoals bijvoorbeeld financiële vragen en verwijzen zij de ouders naar het reguliere spreekuur van Vaart Welzijn en MBA.

Voor het bereiken van laagtaalvaardige ouders lijkt de samenwerking met het consultatiebureau een effectieve werkwijze en er wordt gekeken hoe de pilot in Assen-Oost omgezet kan worden in een structurele samenwerking. Daarnaast zouden de VVE-buurtwerkers deze werkwijze graag uitbreiden naar meer consultatiebureaus, maar daarbij is de privacy van de ouders nog een vraagstuk.

Coördinatie Taalhuis
Vaart Welzijn maakt onderdeel uit van de stuurgroep en werkgroep Aanpak Laaggeletterdheid. De Kerngroep stelt een eigen jaarverslag op, die gedeeld wordt met de gemeente Assen. De Taalhuiscoördinator vanuit Vaart Welzijn heeft als belangrijkste taak netwerkversterking.

Het programma ‘Taalhuis op school’ is gecontinueerd op de twee scholen waar het ruim twee jaar geleden is gestart. Dit is een wekelijks programma voor ouders met een niet Nederlandse achtergrond. Het wordt uitgevoerd door vrijwilligers van het Taalhuis en het doel is om meer betrokkenheid bij de school te stimuleren. De Taalhuiscoördinator heeft op andere scholen voorlichting gegeven over dit programma, waardoor dit in 2025 ook op een derde school gestart wordt. Daarnaast zijn in 2024 voorbereidingen getroffen om het programma ‘Voor jou en je kind’ te gaan uitvoeren. Dit is gericht op laaggeletterde Nederlandse ouders en zij ontvangen tools om de taalontwikkeling van hun kind te stimuleren. De eerste school die start is in Assen-Oost, een wijk waar relatief veel laaggeletterden wonen.

‘Voor jou en je kind’ is een interventie, ontwikkeld door de Stichting Lezen en Schrijven. In Assen Oost wordt ook wekelijks de cursus ‘Voor ‘t zelfde geld’ aangeboden. Dit is een budgetcursus voor laaggeletterden. Na deelname aan één van de programma’s, worden deelnemers uitgenodigd  mee te doen aan ander aanbod van het Taalhuis.

In september zijn in Assen-Oost tijdens ‘de week van het lezen en schrijven’ activiteiten georganiseerd rond het thema Ouderbetrokkenheid. Er was een middag  voor kinderen met een boekenmarkt waar zij een boek konden uitzoeken en een muzikale vertelling aan de hand van een prentenboek. De taalhuiscoördinator is regelmatig aangeschoven bij de maaltijden bij Assen Bloeit en had een kraam op de jaarmarkt van Assen Oost. Al deze activiteiten hadden als doel meer bekendheid te krijgen bij de doelgroep.

Het Taalcafé is een vaste activiteit, waar wekelijks zo’n 40 tot 60 deelnemers komen om te oefenen met de Nederlandse taal. Dit zijn zowel mensen vanuit het AZC, als mensen die al taalonderwijs volgen, maar graag extra willen oefenen.

Vanaf begin 2024 heeft het Taalhuis intensiever contact met andere partijen die gratis taalaanbod hebben, zoals Humanitas, Vlucht Voorwaarts, Stichting Present en het COA. Hierdoor kan er makkelijker naar elkaar doorverwezen worden en kunnen meer mensen geholpen worden. In 2024 is zoals bij de paragraaf over VVE al is aangegeven, ook geïnvesteerd in de samenwerking met de VVE-buurtwerkers van Vaart Welzijn.

De laatste ontwikkeling is de voorbereiding op certificering van het Taalhuis Assen door het CBCT (Centraal Bureau Certificering Taalhuizen), die in 2025 plaats zal vinden. In de voorbereiding hierop hebben de coördinatoren de processen van het Taalhuis onder de loep genomen. Hierdoor hebben zij goed zicht gekregen op wat er goed gaat en op wat aandacht behoeft. Zo is er nu bijvoorbeeld beter inzicht in het vrijwilligersbeleid van Vaart Welzijn, waar de Taalhuisvrijwilligers onder vallen.

Het VO(Voortgezet Onderwijs)-team

Meer vragen
Het VO-team merkt dat de scholen steeds meer naar buiten gericht zijn. Zij vragen het VO-team steeds vaker om mee te denken en samen oplossingen te bedenken voor zaken waar zij tegenaan lopen. Zo zijn er vanuit alle afzonderlijke scholen vragen over groepsdynamiek. Dit signaal heeft het VO-team aangepakt om een aanbod te ontwikkelen op dit gebied, gebaseerd op de vragen die hierover dit jaar zijn gesteld.

Mentale gezondheid
Het VO-team krijgt de meeste vragen over mentale gezondheid. Het komt vaker voor dat een leerling, ter overbrugging van de wachtlijst voor hulpverlening elders, ondersteund wordt door het VO-team of dat tijdens de ondersteuning blijkt dat er meer nodig is en dat (nog) niet kan, omdat voor deze hulp een wachtlijst is. Het komt hierbij ook voor dat de leerling door de ondersteuning van Vaart Welzijn geen vervolghulpverlening meer nodig heeft.

Collectieve activiteiten
Voor veel voorkomende vragen worden collectieve activiteiten opgezet en scholen vragen het VO-team in toenemende mate om lessen te komen geven. In 2024 is de 'stressless' bij Vincent Van Gogh-Lariks opgezet, omdat er in de individuele gesprekken veel signalen van stress waren. In deze lessen leren leerlingen hoe zij hier mee om kunnen gaan. Op het Nassaucollege-Quintus is een rouw- en verliesgroep georganiseerd, omdat er een aantal meiden waren die moeite hadden met de verwerking van het overlijden van een schoolgenoot. Verder zijn de weerbaarheidstraingen en de training Meidenvenijn meerdere malen ingezet. Meer preventief gericht zijn de lessen over geld en mediawijsheid die het VO-team heeft gegeven. Net als ‘Move your Ass’, in samenwerking met Garage TDI, gericht op mentale gezondheid en ‘Wat als?’ (zie kader).

Naast alle uitvoerende activiteiten is het VO-team ook gevraagd om mee te denken over een jongerencentrum, zijn zij bevraagd in het onderzoek naar behoeften van jongeren en in het onderzoek naar ondermijning. We zagen ook al bij de opdracht voor het Jongerenbudget dat zij door de gemeente Assen ingezet worden op basis van hun expertise op het gebied van jongeren. Het VO-team is ook actief betrokken bij netwerkoverleggen in de gemeente Assen.

Straathoekwerk
De overlast door jongeren is gedaald. De jongerenwerkers zijn vaker zichtbaar aanwezig op de plekken waar overlast ervaren wordt en gaan in gesprek met de jongeren. We zien dat een aantal buurthuizen meer open staat om jongeren(activiteiten) een plek te geven en het afgelopen jaar is door het jongerenwerk van Vaart Welzijn een jongerenontmoetingsplek (JOP) opgezet in het Markehuus.

School als wijk (extern gefinancierd)

School als wijk wordt uitgevoerd op DCTerra en hierbij wordt een jongerenwerker ingezet op school. De jongerenwerker beantwoordt individuele vragen, benadert leerlingen actief en voert collectieve activiteiten uit.

De meeste individuele vragen gingen over DUO (buiteninvorderingstelling lesgeld, deskundigenverklaring aanvullende beurs, aanvragen studiefinanciering, problemen met, en aanvragen studentenreisproduct). Ook waren er veel vragen over financiën (schulden, geen geld voor boeken en leermiddelen) en huisvesting. De jongerenwerker geeft aan dat hij vaker dan eerst dakloosheid onder jongeren tegenkomt. Verder komt het regelmatig voor dat een leerling de jongerenwerker komt opzoeken om even te kletsen of om zijn/haar hart te luchten. De leerlingen worden soms bij School als Wijk aangemeld door de school, maar in de meeste gevallen weten de leerlingen de jongerenwerker zelf te vinden.

Naast de individuele vragen is de jongerenwerker aanwezig in de kantine en stapt hij af op groepjes leerlingen om te vertellen wie hij is en wat hij op school doet. Daarbij komt het regelmatig voor dat leerlingen vertellen over privézaken.

Als collectieve activiteit hebben de schoolmaatschappelijk werker van DCTerra en de jongerenwerker een aantal voorstelrondjes bij 1^e klassen gedaan en samen met de GKB en de gemeente hebben we in 2 klassen gesprekken gevoerd over Armoede en Schulden. In 2025 gaat de jongerenwerker starten met een weerbaarheidstraining (8 bijeenkomsten).