04 Ondersteuning individueel

Collectieve ondersteuning is niet altijd passend of toereikend met betrekking tot de diverse behoeften en vragen van inwoners. Het belang van individuele ondersteuning komt naar voren wanneer specifieke situaties, kwetsbaarheden of unieke omstandigheden vragen om een meer afgestemde vorm van ondersteuning. Deze benadering stelt ons in staat om niet alleen te focussen op specifieke hulpvragen maar ook aandacht te hebben voor de onderliggende oorzaken, waarbij ook het versterken van de eigen kracht en regie van de inwoner centraal staat.

Eerst geven we een beeld van de omvang van de individuele ondersteuning in 2023 en de bijbehorende KPI’s en resultaten. 

Verderop in dit hoofdstuk belichten we verschillende vormen van individuele begeleiding door er uitgebreider op in te gaan op basis van de cijfers en de verhalen van de sociaal werkers. 

We bieden drie mogelijkheden van ondersteuning namelijk: Informatie & Advies, een individueel traject of een leun en steun traject.

Bij een  individueel traject maken we onderscheid tussen de volgende vormen:

Algemeen Maatschappelijk Werk, School Maatschappelijk Werk, Ambulante Begeleiding, Casusregie Huiselijk Geweld, Activering en Onafhankelijke Cliëntondersteuning.

Aantal trajecten

De tabellen hieronder laten het aantal opgestarte, lopende en afgesloten trajecten zien per vorm van individuele begeleiding. Afhankelijk van welke vorm van begeleiding het meest passend is wordt een individueel traject opgestart.

De tabellen hieronder geven het aantal opgestarte, lopende en afgesloten individuele en leun en steun trajecten weer in 2023 en 2022. 

Hoewel het totaal aantal individuele trajecten in 2023 hoger lag dan in 2022 zijn er in beide jaren een vrijwel gelijk aantal individuele trajecten opgestart. Ook het aantal opgestarte leun en steun trajecten is ongeveer gelijk. Wel is het aantal lopende trajecten hoger dan in 2022. Er zijn veel langdurige trajecten in de loop van 2023 afgesloten. Hier is een gerichte actie op geweest. Dit heeft dan ook invloed op de doorlooptijden omdat de gemiddelde doorlooptijd berekend wordt op basis van de afgesloten trajecten. Overigens wordt geteld tot de registratie van de afsluitdatum.

Bovenstaande geeft aan dat wij meer inwoners individueel hebben ondersteund gedurende het jaar. 

Bij individuele trajecten wordt gebruik gemaakt van de Zelfredzaamheidsmatrix (ZRM). Dit instrument draagt bij aan het in kaart brengen van de eigen kracht van de inwoner en de domeinen van waaruit ondersteuning nodig is, het formuleren van doelen en het volgen en eventueel bijstellen van het traject. Het geeft een beeld van het functioneren van de inwoner op dat moment, vanuit het perspectief van de professional. Het gaat daarbij niet alleen om wat er niet goed gaat maar ook om wat er wel goed gaat. Op deze manier draagt de ZRM bij aan een integrale benadering en fungeert als leidraad om de zelfredzaamheid binnen de verschillende domeinen in kaart te brengen. Het sluit ook aan bij de benadering van Positieve Gezondheid, een bredere kijk op gezondheid die een betekenisvol leven van inwoners centraal stelt.

De diagram hieronder geeft een overzicht van de top 5 hoofddomeinen waarop de ondersteuningsvragen van de inwoners betrekking hadden in 2023 en 2022. 

Veruit de meeste vragen in 2023 gingen over de geestelijke gezondheid, gevolgd door financiën, tijdsbesteding, huiselijke relaties en maatschappelijke participatie. Een hulpvraag kan betrekking hebben op meerdere hoofddomeinen. Ten opzichte van 2022 is er in 2023 wel wat veranderd. Waar maatschappelijke participatie in 2022 op de tweede plek stond, is er in 2023 een behoorlijke afname te zien en is dit hoofddomein gedaald naar een vijfde plek. Naast een behoorlijke toename in het aantal ondersteuningsvragen op het gebied van geestelijke gezondheid, is er in 2023 onder meer ook een redelijk grote toename te zien op het gebied van vragen over financiën, tijdsbesteding en huiselijke relaties. De toename in het aantal vragen omtrent financiën en geestelijke gezondheid verklaren wij grotendeels door maatschappelijke ontwikkelingen zoals de toegenomen economische onzekerheid, waarbij financiële problemen vaak ook een directe invloed hebben op de geestelijke gezondheid. Ook belemmeringen in de toegang tot geestelijke gezondheidszorg (door wachttijden) vergroten de vraag naar ondersteuning bij welzijnsorganisaties. Daarnaast is er ook een relatie dat wereldwijde problematiek zoals klimaatverandering, natuurrampen en de recente oorlogen en spanningen bijdragen aan een mate van onrust, wat van invloed kan zijn op onze mentale gezondheid. Tot slot kan een grotere maatschappelijke bewustwording van geestelijke gezondheidsproblemen en een verminderde stigmatisering er ook toe leiden dat meer inwoners hulp durven te zoeken.

Recidive

Soms kloppen inwoners na een periode van ondersteuning opnieuw met een vraag aan bij deBasis Veendam. De tabel hieronder geeft een overzicht van de hoofddomeinen waarop deze vragen betrekking hadden in 2023 en 2022. Dit percentage is ten opzichte van 2022 gedaald. Het grootste deel van de terugkerende inwoners had een hulpvraag op het gebied van geestelijke gezondheid. 

DeBasis Veendam ondersteunt inwoners die met een breed scala aan ondersteuningsvragen komen. De mogelijkheden van ondersteuning zijn zeer divers en de mate van complexiteit van de trajecten verschilt. Dit benadrukt ook de noodzaak van flexibiliteit, samenwerking en professionele ontwikkeling binnen het sociaal werk en de uitvoering van de algemene voorziening maatschappelijke ondersteuning om effectieve ondersteuning te bieden. In vergelijking met voorgaande jaren zien we steeds vaker dat inwoners te maken hebben met meer complexe problemen. Dit is terug te zien in de cirkeldiagram hieronder. Er is een groei van het aantal redelijk complexe en zeer complexe trajecten, terwijl het aantal trajecten waar sprake is van enkelvoudige, niet-complexe problematiek nagenoeg gelijk is gebleven. Daarnaast is er een groter aantal trajecten waarbij de mate van complexiteit (nog) niet bekend is. 

We kunnen de procentuele toename berekenen van de stijging van het aantal complexe trajecten [(cijfer 2023 – cijfer 2022 / cijfer 2022) x100]. Hieruit blijkt dat het aantal redelijk complexe trajecten met ongeveer 20% is gestegen en het aantal zeer complexe trajecten met 26%. Wij schatten in dat de toename komt door enerzijds een betere vindbaarheid van deBasis Veendam en anderzijds doordat de wachtlijsten bij zorgaanbieders aan het toenemen zijn. In deze wachttijd is er behoefte aan ondersteuning en deze wordt deels ingevuld door deBasis.

De onderstaande tabel geeft een overzicht van de spreiding van leeftijdscategorieën in de geboden individuele ondersteuning in 2023 en 2022. Hierin zijn ook de leeftijden van de inwoners meegenomen die via het voordeurteam zijn doorverwezen en worden ondersteund door de Coöperatie Dichtbij. In beide jaren is de meeste ondersteuning verleend aan inwoners in de leeftijd van 27-55 jaar. Deze levensfase wordt vaak gekenmerkt door verschillende verantwoordelijkheden op het gebied van gezin, huishouden en werk en waarbij mensen vaker geconfronteerd worden met grote en diverse veranderingen die veel impact op hun leven kunnen hebben. Daarnaast zijn inwoners in deze leeftijdscategorie vaak betrokken bij de zorg voor zowel jongere als oudere generaties wat kan leiden tot extra uitdagingen en behoefte aan individuele ondersteuning. 

Over het algemeen is er een toename in het aantal individuele trajecten van 2022 naar 2023 in alle leeftijdscategorieën, waarbij de grootste toename in absolute aantallen te zien is in de leeftijdscategorie 18-27 jaar. Daarnaast is er ook een opvallende toename in individuele trajecten voor de leeftijdscategorieën 65-75 jaar, en 75-85 jaar. Dit kan wijzen op een groeiende behoefte aan ondersteuning voor ouderen, mogelijk gerelateerd aan de vergrijzing en de complexiteit van problemen bij deze doelgroep.